20 vjet dhe dy vjet më parë: paralele të kuptimit që humbëm...

20 vjet dhe dy vjet më parë: paralele të kuptimit që humbëm...

(Jo ne, politikanët...)

Ardi Stefa

Është bërë zakon që në çdo dhjetor të shkruhen me mijëra fjalë e të derdhen tonelata me bojë në tonelata letër për Dhjetorin 1990...
Fjalë të zjarrta, kuptime të madhërishme, mezazhe të thella, për ëndrrat e vizionet e një brezi, e të gjithë brezave...
Kam shkruar shumë për Dhjetorin 1990 e ngjarjet që pasuan, protagonist e dëshmitar i atyre ditëve të zjarrta që shenjuan mua e të gjithë shokët e mi, romantikë të pandreqshëm... Nuk dua sot të përsëris ato që kam thënë e shkruar vite me radhë.
Jo vetëm sepse nuk do t’u ndryshoja asnjë rresht, por edhe sepse shpesh herë vetë ne gjejmë edhe atje ku nuk jemi protagonistë vetë, por ata që sot janë bashkëmoshatarë me ne atëherë...
Ashtu si në 8 dhjetor 1990, këtu e dy vjet më parë, në 6 dhjetor 2008, në Athinë një adoleshent 15 vjeçar u ekzekutua nga plumbat e një polici arrogant, u ekzekutua nga plumbat e një pushteti arbitrar...
Qysh nga dita e nesërme, Athina, Selaniku, Patra dhe të gjitha qytetet e mëdha të Greqisë morën flakë, metaforikisht dhe në kuptimin e mirëfilltë të fjalës.
Me dhjetëra mijëra nxënës e studentë u derdhën spontanisht nëpër rrugë (ashtu si ne atëherë në Tiranë) rrethuan rajonet e policisë dhe godisnin me portokalle e shishe plastike uji policët...
Qeveria e Demokracisë së Re pëson një çarje të thellë në ndërgjegjen e grekëve, siç vërtetohet edhe nga rezultatet e zgjedhjeve nëntë muaj më vonë.
Pema e Krishtlindjeve në Syntagma, përballë parlamentit grek, digjet dhe pamjet e saj i transmeton çdo kanal i huaj televiziv...
Mesazhi që emetohej në çdo cep të planetit? Me pemën e Krishtlindjeve digjej shpirti i Greqisë...
Disa muaj më parë se dhjetori 2008, në Francë, Parisi digjej nga shpërthimi i rinisë...
Ashtu si muaj më parë se dhjetori 1990, në Berlin rinia rrëzonte Murin e turpit, në sheshin Tienanmen, tankset shtypnin me gjak e zjarr trupat e studentëve...
Në dhjetor 2008, veç revoltës për vrasjen e Aleksit e të endrrave të një rinie të tërë, ndieja edhe dhembjen për atë ç’ka po shkatërrohej, pasurinë dhe mundin e djersën e mijëra grekëve, të cilët shihnin në pamundësi për të shpëtuar dyqanet e tyre të plaçkiteshin e të digjeshin...
Shtypi i huaj shkruante në atë dhjetor: “Një fantazmë e një shpërthimi të përgjithshëm të rinisë europiane, si një aromë pranverore të popujve po përhapet sot, pas akteve të dhunshme të Athinës... Kundër krizës, kundër konservatorëve, kundër dhunës së pushtetit, e cila sa vjen e bëhet edhe më e rëndë, kundër shtresës së majme borgjeze, të cilat e kanë çuar shoqërinë perëndimore në buzë të greminës dhe që të cilat nuk u lënë brezave që po vijnë veçse një të ardhme të pasigurtë dhe pasigurinë e një hapi në boshllëk...
Ky brez i 700 euro, me njohuri e dije të thella, i paguar keq për atë që bën, dhe që paguhet aq sa për të mbajtur frymën gjallë, nuk do ta lërë veten të flijohet, pa revolta e shpërthime...”,- paralajmëronte drejtori i gazetës se djathtë franceze “L’express”, Kristof Barbie, fjalët e të cilit citova më sipër.
Ndërsa shtypi gjerman bënte fjalë për flakët përballë parlamentit grek, ku ishin grumbulluar urrejtja e një brezi të tërë...
Dhe Greqia në vitin 2008 nuk përjetoi një revoltë e shpërthim të “të mjerëve”, por revoltë e atyre që dikur ishin mirë të mbrojtur dhe që në ato momente e ndienin se ishin përballë asgjësë... Një fenomen ai krejtësisht europian...
Ndoshta paksa i ndryshëm nga ai i Dhjetorit të 20 viteve më parë në Shqipëri...

***
E duam Shqipërinë si gjithë Europa!..
Liri- Demokraci!
Me studentët jemi ne!
Studentët janë heronj...
Pas kaq vitesh, kujtesa personale fillon të humbasë. Zakonisht ajo zëvendësohet nga e ashtuquajtura “kujtesë kolektive”, e cila në fakt është njohja ideologjike e ngjarjeve, e cila u jep rëndësi heroizmit, fakteve mitologjike: heronjtë, epopeja, qëndresa, pasioni për lirinë...
Fjalë të bukura, shumë pompoze për të fshehur thelbin. Cili është thelbi? Që heronjtë e Dhjetorit ’90-të nuk ishin veçse njerëz normalë, studentë e studente të reja, ideologë, të cilët befasisht u gjendën në qendër të Historisë e të së përgjithshmes... Në këtë vrull jetuan e përjetuan dehjen e përmbysjes. Jo pa flijime, jo pa humbje. Ato ditë e net të zjarrta shenjuan jetën e të gjithëve atyre që ishin prezent, shenjuan e ndryshuan edhe jetën e të gjithëve atyre që ishin larg Qytetit Studenti. Shenjuan e ndryshuan rrënjësisht edhe jetën e atyre që erdhën e që do të vijnë më vonë..
Dhe kështu kaloi koha, ndryshuan kushtet...
E vetmja gjë që ngeli është një tregues heroizmi. Kështu e konceptojnë Lëvizjen Studentore të Dhjetorit të rinjtë e sotëm... Po a ishte me të vërtetë kështu? Dhe në qoftë se ishte, çfarë ishte në thelb? Dhe kush do të na i thotë me saktësi?...
Atëherë neve ishim heronj. Ishim thjesht të rinj, me ëndrra, vizione...
Ishim një brez i ri që kishte etje për liri e drejtësi, për bukë, ujë e drita, për liri fjale e veprimi. Sepse bëhet fjalë për një brez studentësh, të cilët të paarmatosur, por edhe të vendosur morën përsipër të shplanin turpin e një vendi që në heshtje dhe në humbje, qeverisej për pesëdhjetë vjet nga diktatura shkatërrimtare komuniste. Djem e vajza të prindërve të Shqipërisë, nga familje të varfëra, por edhe nga familje të “mira”, nga familje të humburish nga paslufta e 1944-ës, por edhe nga familje fitimtarësh, ishin për pak ditë të lirët e rrethuar të historisë sonë bashkëkohore shqiptare...
Një brez djemsh e vajzash 22 vjeçarë që bëri politikë me fjalë, me këngë, me shpirtin dhe, mbi të gjitha, me trupin e tyre të njomë e të drobitur nga uria. Një brez që zgjoi një popull të tërë nga gjumi letargjik e që vrau frikën.
Një brez 22 vjeçarësh që rrezikuan jetën, studimet, për të fituar një çast që jeton përgjithmonë. Dhe ajri i lirisë që atëherë frynte në Tiranën e acartë në të gjitha shtëpitë, edhe në ato shtëpi që rrinin të kyçura kur dëgjoheshin thirrjet e studentëve, sirenat e makinave të policisë, apo edhe kur sambistët rrihnin me shkopinjë gome bashkëmoshatarët e tyre, nuk i çelnin dyert për të mbrojtur djemtë e vajzat e reja, nuk kishte se si të mos përqafohej nga një popull i tërë.
Në Lëvizjen e Revoltën Studentore, le të mos gënjejmë vete apo të tjerët, sepse është fyerje, nuk bëhet fjalë për revoltën e “popullit shqiptar”, “as të intelektualëve demokratë komunistë”.
Ishin disa pak mijëra të rinj e të reja, protagonistë dhe bashkëudhëtarë, pjesëmarrës në mitingjet e demonstrimet në Qytetin Studenti, por edhe atje rrotull, të cilët e gostitën historinë shqiptare, akoma edhe një herë me gotën, një gllënjkë e të cilës mjafton që të të dehë, me një dehje të këndshme: E PAMUNDURA MUNDET TË BËHEJ E MUNDUR!
Vlera e vërtetë e Lëvizjes Studentore Shqiptare është pikërisht kjo: se u bë nga njerëz të zakonshëm, studentë vërtet, por të nxjerrë nga jeta e përditshme. Nga njerëz në kuptimin e mirëfilltë të fjalës, me ndjenja dhe ëndrra, delikatë, nga njerëz që ishin të uritur për jetë, për famë e lavdi, që kishin pasione. Nga njerëz që bëjnë gabime, që pendohen, njerëz të dobët e që s’kanë busull orientimi shpesh herë, nga idealistë të vërtetë, por edhe aventurierë, nga njerëz të vdekshëm e mëkatarë dhe jo nga statuja...
Dhe, nëse vlen akoma edhe më shumë stuhia e Lëvizjes së Studentëve, kuptimi që ka kjo lëvizje për brezat e ardhshëm është se kjo revoltë për një çast, për dy çaste, për një, dy apo dhjetë ditë, ata të rinj u ngritën më lart se EGO-ja, UNI i tyre, dhe kështu, të lirë u bënë krijuesit e historisë së tyre dhe të historisë sonë. Me pak fjalë: Studentët ishin atje atëherë kur duhej. Ç’pasoi është tjetër histori...
Prandaj, çdo vit në këtë ditë dëgjohen shumë fjalë nga shumë pseudo. Megjithëse protagonistëve të vërtetë të Revoltës Studentore Shqiptare u shkon më mirë heshtja. Heshtja e njohjes dhe e respektit për atë që bënë e që sado vite të kalojnë do të ngrihet gjithnjë e më lart në Panteonin e Historisë.
Prandaj llafologëve e pseudove, përpara se të nxjerrin fjalët bombastike nga goja, mirë do të ishte që të mendonin për një çast, është detyrim moral të mendohen për një çast dhe të pyesin veten nëse: “Liria, Demokracia, buka e dritat, mjaftojnë për të gjithë”...
A mjaftojnë për të gjithë ato që kërkuan atëherë studentët e mburremi se tashmë i kemi?...
Dhjetori 1990 dhe Shkurti i vitit 1991 ishte pika kyçe në historinë e gjithë kombit shqiptar, ishte pika kulmore në formimin e një brezi me të vërtetë intelektual shqiptar; ishte pika ku dy epoka u ndanë, kur populli festonte rrëzimin e monumenteve të diktatorit nga qytetet e Shqipërisë dhe, nga ana tjetër nomenklatura kërcëllinte dhëmbët e tërbuar prej inatit që s’mundej të bënte dot gjë. Fundi kishte ardhur. Përpëlitjet nuk ishin gjë tjetër veçse grahmat e fundit të një sundimi gjakatar 46 vjeçar. Ora e së vërtetës për Shqipërinë kishte trokitur! Dhe ora nuk mundet të kthehej dot mbrapsht...
Por a erdhi ora e së vërtetës? A u formua me të vërtetë një brez intelektual shqiptar jo komformist?...

***
Tek revolta Greke e dhjetorit të dy viteve më parë Europa shikonte të ardhmen e saj...
“Do të bëhet e Greqisë gjithandej!”
“Jemi të gjithë grekë!”,- thërrisnin atëherë në manifestimet e tyre nxënësit e studentët francezë, dhe Sarkozy i tmerruar e tërhoqi projektligjin për arsimin...
Por nuk u bë e Greqisë në Europë...
Akoma edhe më keq. Greqia e revoltës rinore u bë Greqia e falimentuar që rron në ombrellëm e FMN...
Një mospërfillje e pafundme për grekët që ulën kokën, reflektohet në të gjitha ato gazeta që dy vjet më parë shkruanin me ditirambe për revoltën e ngjashme me atë të Majit 1968!
Tashmë europianët thërrasin: “Ne nuk jemi grekë!...”
Dhe kjo parrullë u dëgjua nga po ata francezë që dy vite më parë thërrisnin të kundërtën e kësaj fraze...
Aktualisht ëndrrat e të rinjve grekë dhe jo vetëm të të rinjve janë në arkivol...

***
“Kam frikë se asgjë radikale nuk do të ndodhë në Shqipëri,- më pat thënë në 1991 Robert Elsie.
“E pamundur, - i thashë. - Përmbysja ka ndodhur. Tashmë është thjesht në dorën tonë...
I miri Robert Elsie, buzëqeshi me hidhërim e pikëllim atëherë...
Nuk e kuptova se ç’donte të thoshte me atë tundje të lehtë të kokës...
Kanë kaluar kaq vite dhe më i qetë e kuptoj tashmë se elementet e revoltës si edhe ato të të qenit “raja” bashkëjetojnë që të dyja si karakteristika origjinale të shqiptarëve, ashtu sikundër edhe tek grekët.
Varet se cila nga të dyja do të mbizotërojë çdo herë...
Prandaj edhe ajo ç’ka marrim nga të huajat ëshë analoge me situatën: admirim, apo tallje...

Për (a?)populizmin e politikanëve tanë

Për (a?)populizmin e politikanëve tanë
X deputet i PS denoncoi familjen Berisha për korrupsion dhe për blerjen e gjithë Shqipërisë...
Menjëherë doli një deputet i PD për të përgënjeshtruar dhe për të akuzuar Ramën se ka vjedhur miliarda në këto vite, se ai është imoral, drogaxhi dhe se merr pjesën e luanit nga lejet e ndërtimeve.
Një X deputet i PS përpara kamerave akuzon ministrin e ndërtimit se tuneli që u rrëzua ishte përgjegjësi e tij...
Menjëherë një Y deputet i PD akuzon PS dhe vetë kryetarin e saj për mashtrim dhe demagogji...
Zëdhënësja e qeverisë komunikon inaugurimin e disa kilometrave rrugë në Tranë...
Menjëherë del zëdhënësi i Bashkisë së kryeqytetit për të marr meritat e ndërtimit të rrugëve, për të ridalë përsëri zëdhënësja e qeverisë; për t’u rikundërshtuar përsëri nga deputetët e PS, për t’u akuzuar përsëri nga demokratët...
LSI heq një ministër dhe ai ministër denoncon pasurinë e padeklaruar të kreut të partisë së tij...
Kreu i LSI deklaron se Rama i ka propozuar deri edhe pesë herë në ditë që të bashkohej me të për të rrëzuar Berishën...
Një orë më pas zëdhënësi i PS deklaron se Metës asnjëherë nuk i është kërkuar bashkëpunim për të rrëzuar Berishën...
Njëri nga aleatët kryesorë të PS e këshillon Ramën që të rikandidojë për kryebashkiakun e Tiranës...
Mesazhi është i qartë: “Nuk bën për kryeministër!...”
Pritet reagimi i selisë rozë për këtë deklaratë...
Qerthull...
Rrumpallë...

Nga Ardi Stefa

Një lloj perversiteti profesional më bën që përditë të shoh edicionet e lajmeve në kanalet televizive shqiptare, kryesisht lajmet politike. Natyrisht, jo të gjitha, pasi do të ishte një torturë e vërtetë për nervat, por i ndjek mjaftueshëm, aq sa për të kuptuar “qëndrimin politik” të secilit “politikan” si edhe fushën e nivelin e konfliktit. Referimet për problemet e vërteta të qytetarëve dhe të Shqipërisë në diskutimet e debatet e tyre nuk janë gjë tjetër veçse një shtojcë e deklaratave të tyre. Çështja kryesore që i shqetëson të gjithë politikanët shqiptarë, është se si në “minikonferencat e tyre për shtyp” të shprehin “qëndrimin e tyre parimor” dhe të denoncojnë pasurimin e familjes së Berishës, pasi më parë deputetët demokratë, kanë denoncuar pasurimin e paskrrupullt të Ramës, drogën, femrat, liçencat e ndërtimit, etj, etj...
Kontrasti i politikanëve të të gjithë spektrit politik, edhe dy dekada pas shpalljes së pluralizmit dhe mbretërimit të populizmit në jetën politike, nuk befason më askënd.
Ajo që befason dhe revolton, të paktën mua, është shtrembërimi dhe përçudnimi i termit “qytetar” nga goja e atyre që duan votën e tyre. E kanë kthyer në një lloj eufemizmi. Në konceptin e shumicës së politikanëve, qytetari është një lloj kafshe, pa mundësinë e analizës së realitetit, pa gjykim, pa përgjegjësi. Funksionon në mënyrë emotive dhe reagimet e tij kufizohen në nivelin e cekët të kontrastit ndërmjet lavdisë dhe dhembjes, ndërmjet ekstazës dhe përsëri dhembjes: I jep për shembull një mijë lekë dhe gëzohet, i merr një mijë lekë dhe zemërohet.
Ky lloj “qytetari” është diçka si kryqëzim ndërmjet një kafshe dhe një fëmije të vonuar mendërisht. Gjithmonë ka të drejtë, asnjëherë nuk ka faj dhe detyra e politikanit është që ta qetësojë dhe ta kënaqë...
Kjo është kultura jonë politike, në këto 20 vjet pluralizëm.
Dhe kjo është arsyeja se përse niveli i politikanëve tanë është kaq i ulët në ditët tona. Kur mbizotëron “qytetari” i llojit që përshkrova më sipër, për çfarë arsyeje nevojitet njeriu që me të vërtetë mendon në politik? Mkë lloj shejtan budallai interesaxhi dhe servil e bën punën shkëlqyer. Dhe nuk kërcënohet shëndeti i tij nga neveria dhe keqardhja apo pendimi.
“Qytetari”, të cilit i drejtohen të gjithë ata që demonizojnë njëri- tjetrin, që shajnë e fyejne me fjalët më të ndyra njëri- tjetrin, nuk ka nevojë që ta vrasë mendjen me dilema të llojit: Demokraci apo plutokrati, demokraci apo nepotizëm, demokraci apo nomenklaturë familjare, barazi apo vetëm në fjalë, barazi, apo padrejtësi e përjetshme sociale revoltë qytetare, apo nënshtrim total, në një vend ku nuk njihet greva e të tjera fitore historike nëpër dekada,.., etj, etj, ... të këtij lloji.
Pas kaq vitesh “plularizmi e demokracie”, nuk është e rastit që politikanët nuk guxojnë që t’ua paraqesin qartë e drejt realitetin qytetarëve.
Sepse nuk kanë mundësi ata të mjerë që ta bëjnë një gjë të tillë, apo të veprojnë ndryshe! Qëndrimi i tyre varet nga instikti i tyre i mbijetesës. Pasi, në rast se politikanët aktualë shqiptarë ndërgjegjësohen për madhësinë e dështimit të shtetit, por edhe rëndësinë e një demokracie të vërtetë qytetare, atëherë politika, jeta politike, ashtu siç enjohim deri më sot në Shqipëri do të ndryshojë dramatikisht dhe shumë nga ata që sot janë funksionarë të lartë të partive e të shtetit, do të zhduken njëherë e përgjithmonë nga jeta publike. Së bashku me milionat e tyre.
Investojnë këta “qytetarë”, pra këta politikanë shpresat e tyre në ruajtjen e inertësisë, në ruajten e palëvizshmërisë dhe në kundërshtimin e reformava, e të zbatimit të tyre, të mbrojtur nga një mburojë sulmesh e kundërsulmesh ndaj njëri-tjetrit.
Sepse në fund të fundit, ashtu siç e dëshmojnë edhe “deklaratat e tyre zyrtare të të ardhurave”, po qe se Shqipëria nesër do të rrënohet, klasa e saj pushtetare do të arrijë të mbijetojë, në mënyrë që edhe pasnesër të jetë aty që të qeverisë përsëri...
Dhe kjo nuk është gjë tjetër, veçse tendenca e populistëve, për të mbijetuar në kurriz të të tjerëve, pasi gjendemi në buzë të greminës...

Një poemë

Një poemë

Dëshiroja të shkruaja një poemë për perëndimin e diellit në Egjipt dhe hijet tejet të lashta të piramidave; për brigjet e Irlandës, për tingullin magjik që ushton nga këmbanat e Lozanës, për bujqit e varfër të Meksikës, për ëndrrat e çmendura të poetëve francezë. Për vallëzimin e indianëve rreth e rrotull zjarrit; për agimet në Kubë, poshtë palmave me pamje oqeanin Atlantik.
Të shkruaja një poemë për zakonet e çuditshme të eskimezëve, për psalmet e trishta të myslimanëve pak përpara se të perëndojë dielli...
Një poemë për tingullin e shiut dhe këngët që sjel nga larg era; për vijat e mrekullueshme në lëkurën e tigrave dhe bishtin hyjnor të pallojve; për këngën e përtejme të dallëndysheve brenda foleve të tyre; për udhëtimet e zogjve në vendet e Veriut; për një flutur të vogël të kuqe, e cila i gëzohet agimit, duke fluturuar nëpër lule...
Një poemë për Don Kishotët dhe zbuluesit guximtarë; për Luanin e Bretonit dhe frymëzimet e Mark Auprilit; për Xhek Londonin që humbi aq padrejtësisht; “Do të kthehem gjallë”, shkruante me lot deri në momentin e fundit; për astonautët që vdesin dhe marrin me vete mijëra sekrete; për fytyrën e çuditshme që dalloi Herakliti mbi Hënë...
Një poemë për pasqyra të errëta dhe kaleidoskope të jashtëzakonshëm; për mistere në kristale dhe vula magjike, për mermerin e një statuje që qëndron në gjysmëerrësirën e një muzeu të vjetër; për mburoa dhe heshta heronjsh që ende presin beteja; për shtëpira gati të rrënuara që shenjojnë vështrimin e kalimtarit...
Për letra të pluhurosura që askush nuk i hapi ndonjëherë; për tradita epokash që po ndryshken me kalimin e kohës në bodrume të errëta, për grafitet në deto që janë mesazhe të koduara të bandave; për një kobure të zbrazur që tymos ende në dorën e atij që sapo vrau veten, në mesnatë, në ndonjë cep të vetmuar...
Një poemë për marinarët dhe femrat e panumërta të tyre, për refugjatët dhe eremitët që ëndërrojnë një jetë tjetër; për piratët dhe kryqëzorët.
Për Arturin dhe të gjithë kalorësit e tij që ende kërkojnë Graalin e Shenjtë; për alienët që jetojnë jashtë planetit tonë dhe dëgjojnë të gjitha tingujt e Universit; për dhembjen e Shekspirit dhe melankolinë e Borhesit; për zemërmirin Herman Esse që ndihej si një ujk përballë stepës së pafundme; për madhështinë e bardëve që himnizuan bukurinë...
Një poemë për yjësitë dhe joshjen e Hënës, për anijet kozmike më të shpejta se kometat, për perëndimet jashtëtokësore të diejve në cepin tjetër të kozmosit; për piktorë kozmikë që ngjyrosin galaksitë; për mesazhet paqësore që dërguan njerëzit në pafundësinë e Universit; për Shpresën që lëviz çdo gjë, gjithmonë...
Një poemë për fëmijtë e varfër të Afrikës; për revolucionet e popujve, por edhe për krimet kundër njerëzimit; për luftërat dhe lumenjtë e gjakut që vaditën tokën; për vetminë e burgut dhe hidhërimin e skllavërisë; për të gjithë ata që dhanë shpirt duke mbrojtur Njeriun...
Një poemë për dashnorë të zjarrtë dhe gjasme dashuritë, për dashuritë e verës që shpejt u harruan; për Romeon dhe Zhulietën që fituan përjetësinë; për puthjet romantike dhe psherëtimat; për zemrat që godasin fort; për sytë që ëndërrojnë edhe kur janë të hapur; për një përkëdhelje të ëmbël në errësirë që fiton mbi të gjitha dhembjet...
Një poemë për Zotin dhe engjëjt, për Parajsën dhe jetën e përjetshme...
Një poemë për Djallin dhe engjëjt e tij, për Ferrin dhe një mijë mëkatet...
Një poemë për çdo poemë...

Ardi Stefa
Dhjetor 1995

Atë që shkruaj, nuk do ta kuptosh kurrë!

Atë që shkruaj, nuk do ta kuptosh kurrë!
A. Stefa
(Kushtuar të gjithë të çmendurve, ëndërrimtarëve, njerëzve të ndjeshëm dhe të vaçantë atje jashtë...)
Më fal që po ndërpres qetësinë tënde... Dua të të pyes diçka...
A mundet nesër në mëngjes të ikësh, të vish rreth botës, të udhëtosh gjithandej, në çdo cep të Tokës?
Qoftë edhe po të hidhesh një ditë në Vlorë për një kafe, apo në Shkodër?
Mundet të flasësh gjuhë të huaja, të komunikosh me njerëz të të gjitha racave në lanet?
Mundet të bëhesh akrobat po qe se e dëshiron? Piktor? Astrofizikant?
Ndoshta një virtuoz i famshëm violine?
Jo?
Përse?
Nuk ke kohë për të gjitha këto? Ke detyrime, familje, punë, fizkulturë, ndjekje të modës, kafe me të njohurit e shumë e shumë gjëra të tjera që nuk të lenë të merresh me asgjë tjetër?
Hëmmmmm...

Çfarë di të për Eposin e Gilgameshit, bardin Taliesin, Senekën, Saphonë, teoritë e komplotimit, Xhengis Khanin, sekretet e Piramidave, surrealizmin, sëmundjet gjenetike, Konfucin, Teorinë e Relativitetit, Portën Magjike të Romës, shkrimet e papublikuara të Kadaresë,, simfoninë e Nëntë të Beethovenit, Masonët e Da Vinçin, Mona Lizën dhe Paganinin?
Nuk të interesojnë fare këto?
Ti merresh me futbollin, show biz, revistat e modës, tavllën dhe kur ndonjëherë gjen kohë noton pak në det?
Hëmmmmm...

Pa më thuaj, ndonjë vizion ke? Ndonjë synim sublim dhe në fund të fundit, diçka që ta kesh dëshirë aq shumë me gjithë qenien tënde, një ëndërr të papërshkrueshme, të zonjën të ndryshojë fatin tënd dhe jetët e të gjithë njerëzve?
Jo?
Përse?
Beson se bota është e padrejtë dhe nuk ndryshon? Nuk je ti i indur për t’u ndeshur për vlerat dhe atë që janë të drejta?
Ke kaq shumë probleme të pazgjidhura dhe ke nevojë për pushime e shlodhje?
Mendon se të gjitha këto janë gjëra të çuditshme dhe paksa idiote?
Hëmmmmm...

Të të them unë tani diçka?

Jam i çmendur!

Po!

Egocentrik dhe i çuditshëm...

Metamorfozohem vazhdimisht dhe lëviz pa rënë në sy brenda rrugëve, duke studiuar sjelljet e njerëzve, frikat e tyre, mënyrën e tyre të reagimit, ecjen e tyre...
Merrem me Alkiminë, Teologjinë, artet marciale, jogën, skermën, etj, etj...
Studioj Astronomi, hartat e stërvjetra, inxhinierinë mekanike, arkeologjinë, trajtat e reve, ndërtoj (ose të paktën përpiqem) gramafonë me avull, pushkë me energji elektrike.
Flas me hijen time për Psikogjeografinë, futurizmin (jo atë të letërsisë), kolonializmin galaktik, energjinë e lirë, udhëtimet në Kohë e Hapësirë, balsamos flutura dhe milingona, flas dialektin e pakuptueshëm të alienëve që jetojnë mes nesh, zhargonin e Parisit dhe gjuhën e indianëve të australis.
Kam në posedim koleksione impresionuese me guacka dhe pulla shtetesh të ndryshme, kaseta të mrekullueshme origjinale dhe jo aq origjinale, një jatagan të mrekulluesëm të kohës së Turqisë dhe një kobure me mulli, që megjithëse e pastroj dhe e vajos, vazhdon të ndryshket e nuk do të qëllojë kurrë.
Lexoj librat e mrekullueshëm të Bodlerit, Andre Bretonit, Çarls Fordit, Servantesit, Lavkraftit, Edgar Allan Poes, Wiliam Bleikut, Lorkës, Erih Fon Deniken, Markezit, Aliendes e shumë e shumë të tjerëve...
Shikoj filma të çuditshëm, dëgjuj muzikë edhe më të çuditshme, tinguj dhe pëshpëritje të frikshme në heshtjen e tyre shurdhuese. Dëgjoj erën, jam i çuditshëm në gjithçka... Njoh sekretet e Qyteteve, Urbanomancy, historinë sekrete të ideve, Botën e Përtejme, realitetet alternative e botët paralele, X Files, teorinë e Tingujve dhe magjistarin Hudini e sekretet e tij...
Më rrëmben të regjistroj në kasetë vetëtimat e bubullimat, pikat e shiut, tronditjen e shinave nga trenat që shkojnë e vvijnë, cicërimën e zogjve, hungëritjet e qenve, hapjen dhe mbylljen e një çelësi elektrik, përplasjen e flatrave të zogjve të natës mbi çatitë e shtëpive, të detyroj me mënyra të ndryshme kitarat të më zbulojnë të gjitha tingujt e notat që luajtën kordat e tyre, të shoh në thellësi të një llampe të ndezur, në fundin e krisur të një gote, brenda vrimave të çelësave dhe grilave të mbyllura, të udhëtoj në vendin melankolik të një pakete cigaresh të lira dhe në cepin e syve të një portreti të inatosur, të luaj me ushtarët e plumbtë brenda në pyllin e një vazoje me lule, të përshëndes kalimtarë të panjohur, t valëvitem në erë, të eci nëpër shi, të numëroj yjet një nga një, derisa të më marëë gjumi në verandë...
Më pëlqen të sillem sikur jetoj në dekadën e viteve ’60 e ’70, i veshur me rroba hipish dhe të shpërndaj fletushka nëpër stacionet e autobusave për të ndaluar lufta në Vietnam..., po, përse jo? Jam fëmijë i luleve!...
Rroftë Revolucioni
Erdhi ora të ndryshojë bota!
“Make love not war” dëgjohet nga altoparlantët, dalim nëpër rrugë dhe kërcejmë fokstrot e çarleston. Të gjithë janë këtu, Dilan me fisarmonikën, Hendriks me kitarën e tij magjike dhe Johnny Cash, më i ri se kurrë, këndon bluz-et e tij se bashku me mua, në varandën e një vile, diku në Nju Orleans...kam edhe nj Spyder, sterrë të zezë dhe gjithmonë të larë e pastruar, me ndenjëse lëkure dhe me një kafkë të pikturuar...
perëndimeve sillem vërdallë nëpër shkretëtirat e Arizonës, në ato rrugët e gjata e pafundësisht të drejta, së bashku me mikeshën time Merlin, radioja këndon zëulët këngët e Elvisit dhe në thellësi, larg shikoj të largohet asfaltin të përqafuar me horizontin e artë...

Unë... nuk jam ajo ç’ka sheh...
Unë... nuk jam ajo ç’ka imagjinon...
Jam një pjesë e asaj që quhet evoluimi i racës njerëzore me kalimin e viteve, më saktë ekspozimi i saj...
Një koincidencë kozmike...
Një luhatje kuantike impresionuese...
Gëzimi i dhimbshëm i Zotit...
Frika e demonëve dhe i Djallit idol...
Një gabim i pafshirë i Matriksit...
Përbindëshi që dëgjon netëve të hungërijë në bodrum...
Fantazma e Operas...
Palaçioja e cirkut tënd...
Jam shpresa e përbotshme...
Jam një i çmendur i lindur!
Bizhuja e Natyrës!...

Këtë që o shkruaj nuk e kupton e nuk do ta kuptosh kurrë...

Tani që u bëmë miq të të them dhe diçka tjetër?
A ruan sekrete?
Po?
Bukur!
Dëgjo, pra!

Unë!....

Jetoj!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!...

Tetor 1990, Tiranë.

Alkimist Idesh

Alkimist Idesh
Natë pas nate vuante të përshkruante të papërshkrueshmen...
I zhytur në mendimet e ndriçuara nga drita yjore, fantazonte gjëra ekzotike dhe të mistershme, jetë të tjera të mbushura me vargje dhe iluzione, utopira të patregueshme dhe romanca kalorësiake, historira për poetë të mallkuar që deheshin me opium dhe arratiseshin kështu paksa nga e përditshmja boshe, nga torturat dhe dhembjet e një skllavërie të hidhur...
Njëra ëndërr humbiste brenda tjetrës dhe realiteti, më i brishtë se kurrë humbiste përpara syve të tij.
I humbur brenda orgjive të mendimeve të çmendura, ndiqte fjalë të kristalta dhe ide të holla, fisnike, për të mundur të qëndisë një atmosferë magjike, një vendstrehim shprese të mbushur me frymëzim dhe ndjenjë.
Ishte i pushtuar nga një llahtarë për bukuri, nga një pasion i përhershëm që të nxirrte në dritë Superrealitetin, me çdo mënëry, me çdo lloj kostoje!
Bota nuk e kuptonte etjen e tij për tejkalimin, dashurinë e fuqishme për jetën, të vërtetën, të lirën jetë!... I huaj në mes të huajve dhe i pazoti të përshtatet e të bënte kompromise, përpiqej papushim të arrinte të paarritshmen...
Kishte një trishtim të pikturuar në sy dhe disa rrudha të çuditshme, gërmadha të kohës mbi fytyrën e tij të zbehtë.
Fshihte lule të vogla nëpër xhepa dhe në rrobat e tij fshihte një hije të ngrirë. I vetëm, netëve vëzhgonte monopatet e fshehura të yjeve duke përshkruar pafundësinë me vështrimin e eksituar dhe të magjepsur...
Hapte krahët e fantazisë dhe ikte larg, në mbretëria ajrore dhe nëpër lagje në re të fshehura, në shtëpira verore të zbukuruara dhe vende përrallore, ëndrrat e tij të paprekurashkëlqenin në pafundësinë e hapësirës.
E kishte zakon të shëtiste në pyll pas shiut, i magjepsur nga mozaiku i ngjyrave dhe aroma e freskët e tokës së lagur. Vëzhgonte i mahnitur shkëlqimin kristalor të vendit dhe fantazonte valle të pafre rreth pemëve ma Kalikanxharë, Neraida dhe Satirë këngë të bukura dhe verë pa hesap...
Gjarë rrugës së kthimit kalonte nga sokaqet e ngushta, në kërkim të magjisë së çastit, në vende nga më të çuditshmet, në hijet e joshëse të rrugëve, në fytyrën e vrarë të ndonjë vagabondi... Vështrimet vjedharake të vajzave dhe bëzëqeshjet e mbushura plotpremtim të tyre, nuk e preknin fare, kërkonte diçka komplekse dhe imponuese, një ide të zjarrtë që do të trondiste zemrën e tij...
I dorëzuar në iluzionet e hënës së plotë, fantazonte se kalëronte mbi një kal të padukshëm dhe arratisej përgjithmonë përtej kufijve të Botës, atje ku shpirti i tij do tëndihej i lirë, në vende sekrete, atje ku do të mund të buzëqeshte me të vërtetë...
Një fllad i lehtë frynte atë natë dhe hëna e grisur, si nga një thikë e mprehtë pirati, udhëtonte e shkujdesur brenda detit të errët të Universit. Kënga shekullore e bulktheve jehonte ritmikisht në qetësi dhe tutje, larg shtriheshin livadhet e lagura. Llampa e rrugës jepte shpirt mbi kolonë dhe fluturat e natës të zalisura fluturonin maniakisht rreth kurëzës së dritës, dritë, që të kujtonte një qiri zie... I palëvizur, përbri dritares, reflektonte në sytë e tij e zeza e qiellit, duke përshkuar me frikë yjet e zbehtë në thellësi të horizontit.
Do të adhuronte një puthje lë lagët mbi buzët e thata, por ishte si gjithmonë i vetëm, branda delirit të pandërprerë të shpirtit të tij...
Mendimet ngjanin të pluskonin si flutura mbi kokë dhe rënkimi shpirtdhënës i qiririt nuk e ndërpreu mendimin e tij të thellë, ishte si të ishte shtrirë mbi monopatin e ëndrrave, shumë larg, i dërëzuar në kalërimin e fantazisë, me një pamje të eksituar në sy, si një dahnor i kënaqur aps aktis seksual...
I rëndë stilografi mb duart e tij, e derdhi bojën e nxehtë mbi letrën krej të bardhë:
“Vite që u zbrazën, oqeane trishtimi
Dashnorë të zjarrtë në dehjen e një vare të çmendur dhe më pas gërmadha në duart e femrave të zbehta..
Dehemi..., me një përkëdhelje të djersitur, me puthje të paguara, duke harxhuar netë dhe rini në kthina të varfra, si foshnje të uritura në gjirin e nënës, të pangopur si tifonet, shtrydhim fatin tonë të ndyrë, hije të vogla ne, mbi sytë e një demoni të lashtë që udhëton nëpër errësirë...
Ikim..., vetëm ikim... me zemrat e mbushura me ëndrra dhe pasion, udhëtarë të çuditshëm në një botë të ftohtë dhe kompakte si mermer...
Ikim... dhe, gjithnjë të pangopur shikojmë horizontin, me sy të përlotur, sikur të shohim perëndime të arta, dashnorë të parëndësishëm të një utopie të largët, më larg se fatazia e një të çmenduri, atje ku vetëm erërat shëtisin...
Do të vijë ndonjëherë ora, të arrijmë atje, në atdheun e qiellit dhe të jemi ortakë me Zotin në planet më të pabesueshme kozmike, do të gjejmë njerëzit tanë të dashur, që kaq shumë na kanë munguar dhe do të kemi aq shumë për të thënë për jetët tona të mjera, duke pirë ndonjë gotë çaj të nxehtë, ose, o qe se Zoti e lejon një gotë konjak të mirë, rreth oxhakut, në një natë të pafundme me këngë mallëngjyese dhe përqafime vëllazërore...
Do të ikim edhe ne..., mjafton të bëjmë durim...”
Mbylli për pak çaste sytë dhe, si ndjeu të rrahurat e zemrës se tij, valëvitjen e gjetheve të trëndafilit në ballkon, klithmat e largëta të zogjve, shpirti i tij i plagosur me lot në sy pëshperiti:
“Në det t’i dërgosh vargjet e mia, o ajër kalimtar, të notojnë me gorgonat e vogla...
Në pyjet e dendura dhe livadhet e natës, atje ku Neraidat mëkatare vallëzojnë lakuriq nën frymën e ftohtë të Hënës.
Yjeve t’u pëshpërisësh fjalët e mia dhe kometave fluturake, atyre ua dhuroj me rënkime ëndrat e zemrës sime...”
Mbylli fort portën pas tij dhe humbi në labirinthin e errët të shtëpisë, në shoqëri me hijet dhe fantazmat e mendjes së tij, askush nuk dinte se shikonte ëndrra të çuditshme dhe e kapte melankolia shpesh...
Nata pas nate, ndërtonte të Panjohurën, Alkimist Idesh në errësirë...

A. Stefa

Tetor 1990

Gënjeshtra historike dhe shoqëria gjysmë e paditur!

Gënjeshtra historike dhe shoqëria gjysmë e paditur!
Nga Ardi Stefa

A ia vlen të shkruash një libër për ngjarjet e Dhjetorit 1990 e të Shkurtit 1991? Kanë kaluar edhe 20 vjet!,- më pyeti dikur një miku im i mirë, mendimin e të cilit e çmoj dhe e vlerësoj shumë.
Nuk iu përgjigja. Edhe vetë e kisha frikën se të shkruarit për ato ngjarje të atyre viteve të stuhishme, ndoshta më fuste në radhën e kategorinë e atyre nostalgjikëve e romantikëve të pandreqshëm që nuk shikonin përpara, por mbanin vazhdimisht kokën mbrapa...
Megjithëse të mbash kokën mbrapa për të parë e riparë ngjarjet ku ke qenë dëshmitar e protagonist, nuk është një gjë aspak e keqe. Ndoshta romantizëm, por aspak kthim mbrapa për të përfituar ndonjë gjë. Vazhdoj të ngelem ai romantiku idealist i pandreqshëm, andaj vendosa që ato ngjarje, ashtu siç i përjetova e jetova atëherë, t’i përmbledh në librin “Piedestale pa heronj”, sidomos kur vlerat e meritat, i marrin ata që nuk kishin asnjë lidhje me Dhjetorin e Shkurtin, me studentët, thjesht që i shikonin studentët të demonstronin nga ballkonet e shtëpive të tyre...
Dhe kjo u jep automatikisht të drejtën që të përfitojnë në emër të Dhjetorit....
Pas kaq vitesh, kujtesa personale fillon të humbasë. Zakonisht ajo zëvendësohet nga e ashtuquajtura “kujtesë kolektive”, e cila në fakt është njohja ideologjike e ngjarjeve, e cila u jep rëndësi heroizmit, fakteve mitologjike: heronjtë, epopeja, qëndresa, pasioni për lirinë...
Fjalë të bukura, shumë pompoze për të fshehur thelbin. Cili është thelbi? Që heronjtë e Dhjetorit ’90-të nuk ishin veçse njerëz normalë, studentë e studente të reja, ideologë, të cilët befasisht u gjendën në qendër të Historisë e të së përgjithshmes... Në këtë vrull jetuan e përjetuan dehjen e përmbysjes. Jo pa flijime, jo pa humbje. Ato ditë e net të zjarrta shenjuan jetën e të gjithëve atyre që ishin prezent, shenjuan e ndryshuan edhe jetën e të gjithëve atyre që ishin larg Qytetit Studenti. Shenjuan e ndryshuan rrënjësisht edhe jetën e atyre që erdhën e që do të vijnë më vonë..
Dhe kështu kaloi koha, ndryshuan kushtet...
E vetmja gjë që ngeli është një tregues heroizmi. Kështu e konceptojnë Lëvizjen Studentore të Dhjetorit të rinjtë e sotëm... Po a ishte me të vërtetë kështu? Dhe në qoftë se ishte, çfarë ishte në thelb? Dhe kush do të na i thotë me saktësi?...Çfarë është Historia? Shkencë, mit urban, folklor, përrallë në shërbim të ideologjisë dhe pushtetit?
Historia ashtu siç e konceptojmë është e vërteta për secilin, apo gënjeshtra për secilin?
Po çfarë është gënjeshtra? Çfarë është gënjeshtër? Mos vallë është paraqitja e kundërt e diçkaje? Ta bësh të bardhën të zezë?
Mos vallë nuk është gënjeshtër të fshehësh diçka që njeh dhe e di që ka ndodhur? Në një rrëfim me shumë ngjarje, po qe se fsheh disa, a nuk e shtrembëron realitetin, nuk bën një rrëfim të gënjeshtërt?
Me siguri që shumë vetë do të thonë se të gjitha ato që “fshihen” janë mangësi dhe për këtë nuk duhet, ose nuk nevojitet t’i themi...
Me këtë konkluzion në Histori gjërat, gënjeshtra në të gjitha trajtat e saj dhe me çfarëdo emërtimi që t’i japim, është një gjë serioze dhe e rrezikshme.
Ajo shoqëri që nuk njeh të vërtetën për Historinë e saj është një shoqëri gjysmake, e paditur, në realitet është një shoqëri që nuk mundet të analizojë dhe të konceptojë gjendjen e sotme aktuale. Në një gjendje ku të gjithë nuk kanë kundërshtim të përdorin si mjet studimi konceptimin historik apo komplotist për Historinë, të përfundojnë në konkluzione krejtësisht të gabuara.
Nuk e përqafoj këtë trajtim dhe besoj se gjërat janë janë më pak sempliste dhe u nënshtrohen kufizimeve ideologjike, me synim arritjen e ideologjizimit të Historisë drejt një objektivi, astij që nuk ka asnjë lidhje, shpesh herë me të vërtetën.
Është e kuptueshme, natyrisht, që kur them se nuk ka asnjë lloj lidhjeje me të vërtetën, nënkuptoj të vërtetën që është provuar nga studimi shkencor...
Dhe një studim me të vërtetë i paanshëm e shkencor i ngjarjeve e dëshmive historike, të cilat nuk lenë shkas për dyshim, kanë provuar se shumë nga njohuritë aktuale historike janë ose gënjeshtra, ose shtrembërime, ose fshehje, të cilat pengojnë konceptimin e përgjithshëm për të shkuarën e shoqërisë ku jetojmë, ku disa jetojnë çdo herë.
Përmendja e të tilla dijeve, të kundërta me të vertetat, me ato të provuara shkencërisht do të kërkonte një katalog shumë të madhe dhe do të kërkonte shumë e shumë faqe e mijëra fjalë..
Por disa pak shtrembërime të përzgjedhura të njohurive tona historike, qoftë edhe në trajtën e protestës, do të ishin treguese dhe të dobishme.

Deri kur do të mësojmë se konflikti është në ADN- në e shqiptarëve, d.m.th se kur ne shqiptarët bëjmë diçka të mirë, arrijmë diçka të mirë, pastaj fillojmë të zihemi mes nesh dhe e prishim? Dhe nuk marrim mundimin që të shohim të gjitha revolucionet e zhvilluara nëpër botë dhe të konstatojmë se nuk kishte as edhe një ku të mos kishte lindur një “luftë civile”, dhe se askush të mos na thotë se çdo “revolucion” prodhon pushtet dhe se për administrimin e këtij pushteti bëhen luftërat civile?
Deri kur do të mësojmë se për çdo gjë të keqe që na ka ndodhur neve shqiptarëve, përgjegjës është një dhe i vetmi, të huajt, pa parë thelë në marrëdhëniet që janë shndërruar në jetën e brendshme të shoqërisë sonë, ose se çfarë e nxiti këtë ndërhyrje kaq të mprehtë të të huajve, akoma edhe se mos vallë ndonjë “ndërhyrje” e të huajve soli edhe ndonjë gë të mirë?!
Dhe deri kur, në fund të fundit, do të mësojmë se kur filloi “revolucioni” si komunistët edhe ballistët luftonin për një gjë: të mirën e shqipërisë, ashtu siç e konceptonin secili nga këndvështrimi i tyre.
Dhe përse duhet të marrim si të mirëqenë faktin që ballistët ishin vetëm kolaboracionistë e krimineë, kur po kaq kolaboracionistë e kriminelë e të shitur ishin edhe komunistët?
Deri kur do të mësojmë se në Lëvizjen e Dhjetorit, liderët e sotëm të shtetit shqiptar, ishin liderët fizikë e shpirtërorë?
Deri kur...
Ata që rrëzuan mitin e rremë të diktatorit komunist e të një regjimi gjakatar 46 vjeçar nuk janë anonimë. Janë ata, që me vetmohimin dhe guximin e tyre bënë që pas 46 vjetësh Shqipëria të zhvillonte për herë të parë zgjedhjet e lira e demokratike të çliruar nga hija e rëndë e Enver Hoxhës dhe e PPSH. Studentëve grevistë u takon merita e madhe e shmangies së një lufte civile vëllavrasëse në Shqipëri, e cila në ato vite ishte më e mundshme se kurrë. Kaosi, anarkia dhe nxitja e disa instikteve negative në popull nuk gjetën refleksion tek studentët, të cilët, në të kundërt, dëshmuan për një qytetari, solidaritet dhe kulturë të lartë demokratike...
Por çfarë ndodhi në ato ditë të Dhjetorit 1990 dhe të Shkurtit 1991? Si filloi në të vërtetë Lëvizja Studentore? Si u kalua nga protestat spontane të studentëve në ndërgjegjësimin e një brezi të tërë? Si e ëndërronim Shqipërinë në ato ditë ndryshimesh të mëdha? Si u kalua nga lëvizja e Studentëve në krijimin e Partisë Demokratike dhe uzurpimin e Idealeve të Dhjetorit? Cilët ishin Dhjetoristët e vërtetë? Si dhe pse u zhvillua Greva e Urisë? Cilat qenë synimet e saj dhe nga kush u organizua? Cili ishte roli i PD-së në organizimin e kësaj greve dhe pse në PD vëreheshin dy qëndrime të kundërta në lidhje me grevën? Kush do të përfitonte dhe kush do të humbiste nga kjo Grevë? Cilët ishin ata që përfituan? A ishin me të vërtetë studentët “heronjtë vetëflijues” të demokracisë së brishtë shqiptare, siç u quajtën nga populli i Tiranës, apo ishin “bukëshkalët dhe vandalët” që bashkë me “forcat e errëta” cënonin stabilitetin e forcave politike dhe rrezikonin ta shpinin vendin në kaos? Përse pjesa më e madhe e studentëve protagonistë të atyre ditëve u larguan nga “politika”? Përse edhe nga vetë demokratët u akuzuan studentët se hanin e pinin brenda në Grevë dhe se futeshin ushqimet e pijet alkoolike pa hesap? Përse ekzistonte një tendencë e tillë denigrimi dhe zhvlerësimi i grevës së urisë, synimeve e aspiratave të atyre mijëra studentëve që e përkrahën?...
Deri kur do të ketë të tilla denigrime të Historisë dhe të atyre protagonistëve romantikë e idealistë?
Gjithmonë, sa herë që dëgjoj politikanët, apo gjasme politikanët e gjasme analistët që të kërkojnë, ose edhe më keq, të përcaktojnë “Kuptimin e Lëvizjes Studentore Shqiptare” edhe për ditët e sotme më vjen të gogësit nga përtimi e gjumi që është gati të më zërë.
Pasi politikanët shqiptarë zakonisht i presin e i qepin “kuptimet e mesazhet” sipas interesave të çastit, por edhe për faktin se kuptimi i lëvizjes dhe i revoltës së atyre ditëve është kaq i thjeshtë, kaq aktual sa nuk nevojitet asnjë dhënie kuptimi e aktualiteti, por as edhe ndonjë përpjekje e madhe për ta analizuar.
Sepse bëhet fjalë për revoltën spontane të një brezi të ri që kishte etje për liri e drejtësi, për bukë, ujë e drita, për liri fjale e veprimi. Sepse bëhet fjalë për një brez studentësh, të cilët të paarmatosur, por edhe të vendosur morën përsipër të shplanin turpin e një vendi që në heshtje dhe në humbje, qeverisej për pesëdhjetë vjet nga diktatura shkatërrimtare komuniste. Djem e vajza të prindërve të Shqipërisë, nga familje të varfëra, por edhe nga familje të “mira”, nga familje të humburish nga paslufta e 1944-ës, por edhe nga familje fitimtarësh, ishin për pak ditë të lirët e rrethuar të historisë sonë bashkëkohore shqiptare...
Një brez djemsh e vajzash 22 vjeçarë që bëri politikë me fjalë, me këngë, me shpirtin dhe, mbi të gjitha, me trupin e tyre të njomë e të drobitur nga uria. Një brez që zgjoi një popull të tërë nga gjumi letargjik e që vrau frikën.
Një brez 22 vjeçarësh që rrezikuan jetën, studimet, për të fituar një çast që jeton përgjithmonë. Dhe ajri i lirisë që atëherë frynte në Tiranën e acartë në të gjitha shtëpitë, edhe në ato shtëpi që rrinin të kyçura kur dëgjoheshin thirrjet e studentëve, sirenat e makinave të policisë, apo edhe kur sambistët rrihnin me shkopinjë gome bashkëmoshatarët e tyre, nuk i çelnin dyert për të mbrojtur djemtë e vajzat e reja, nuk kishte se si të mos përqafohej nga një popull i tërë.
Në Lëvizjen e Revoltën Studentore, le të mos gënjejmë vete apo të tjerët, sepse është fyerje, nuk bëhet fjalë për revoltën e “popullit shqiptar”, “as të intelektualëve demokratë komunistë”.
Ishin disa pak mijëra të rinj e të reja, protagonistë dhe bashkëudhëtarë, pjesëmarrës në mitingjet e demonstrimet në Qytetin Studenti, por edhe atje rrotull, të cilët e gostitën historinë shqiptare, akoma edhe një herë me gotën, një gllënjkë e të cilës mjafton që të të dehë, me një dehje të këndshme: E PAMUNDURA MUNDET TË BËHEJ E MUNDUR!
Dhe kjo nuk është e paktë...
Kanë kaluar rreth 7.300 ditë nga ditët e stuhishme të atëhershme. Ditët janë si varkat, herë u jep rremave që të shkojnë para e herë lundrojnë të shtyra nga valët. Por nuk ka asnjë rëndësi “Se çfarë u bë me protagonistët e Lëvizjes Studentore Shqiptare”, një tjetër çështje kjo, që i shqetëson herë pas here njerëzit në bisedat e tyre.
Cilët morën shpërblimin për trimërinë e tyre në ato ditë të zjarrta të Dhjetorit 1990 dhe cilët jo, cilët përfituan në mënyrë të padrejtë e të gënjeshtërt pa qenë protagonistë, cilët më pas u bënë shërbëtorë të pushtetit dhe preferuan të jepnin e të merrnin rryshfete, cilët zgjodhën rrugën e heshtjes dhe të dinjitetit që për atdheun bënë pak dhe nuk ka nevojë për shpërblim, dhe, cilët zgjodhën rrugën e tradhtisë së idealeve, kuptimit të atyre ditëve dhe të moshës së tyre?
Por të gjitha këto kanë pak rëndësi. Thua se revolta studentore e vitit 1990 nuk ishte revoltë, por një eksperiment gjigand i psikologjisë për studimin e sjelljes njerëzore.
Vlera e vërtetë e Lëvizjes Studentore Shqiptare është pikërisht kjo: se u bë nga njerëz të zakonshëm, studentë vërtet, por të nxjerrë nga jeta e përditshme. Nga njerëz në kuptimin e mirëfilltë të fjalës, me ndjenja dhe ëndrra, delikatë, nga njerëz që ishin të uritur për jetë, për famë e lavdi, që kishin pasione. Nga njerëz që bëjnë gabime, që pendohen, njerëz të dobët e që s’kanë busull orientimi shpesh herë, nga idealistë të vërtetë, por edhe aventurierë, nga njerëz të vdekshëm e mëkatarë dhe jo nga statuja...
Dhe, nëse vlen akoma edhe më shumë stuhia e Lëvizjes së Studentëve, kuptimi që ka kjo lëvizje për brezat e ardhshëm është se kjo revoltë për një çast, për dy çaste, për një, dy apo dhjetë ditë, ata të rinj u ngritën më lart se EGO-ja, UNI i tyre, dhe kështu, të lirë u bënë krijuesit e historisë së tyre dhe të historisë sonë. Me pak fjalë: Studentët ishin atje atëherë kur duhej. Ç’pasoi është tjetër histori...
Prandaj, çdo vit në këtë ditë dëgjohen shumë fjalë nga shumë pseudo. Megjithëse protagonistëve të vërtetë të Revoltës Studentore Shqiptare u shkon më mirë heshtja. Heshtja e njohjes dhe e respektit për atë që bënë e që sado vite të kalojnë do të ngrihet gjithnjë e më lart në Panteonin e Historisë.
Prandaj llafologëve e pseudove, përpara se të nxjerrin fjalët bombastike nga goja, mirë do të ishte që të mendonin për një çast, është detyrim moral të mendohen për një çast dhe të pyesin veten nëse: “Liria, Demokracia, buka e dritat, mjaftojnë për të gjithë”...
A mjaftojnë për të gjithë ato që kërkuan atëherë studentët e mburremi se tashmë i kemi?...

Radhita disa shembuj të paktë, nëpërmjet këtyre pyetjeve me karakter të përgjithshëm pa bërë fjalë për ato mitet klasike që qarkullojnë gojë më gojë për heroizmat e njërit apo tjetrit, për rolin e Tarasit apo të Kapardinave të Bardha, sepse atëherë do të duhej të specializohem relativisht me prodhimin e miteve historike...
Thashë se pyetjet e mia janë retorike, pasi jo vetëm unë, por edhe shumë të tjerë e dimë se deri kur do të dhunohet e shtrembërohet Historia, deri kur do të shkelim mbi baza të gënjeshtërta njohurish e dijesh për të kaluarën e shoqërisë sonë.
Shtrembërimi i Historisë fillon dhe mbaron me Historinë që mësohet nëpër librat e shkollës...
Si atëherë edhe tani...
Të gjitha bazat e njohurive hidhen në moshën shkollore dhe më pas është shumë e vështirë që të ndryshojnë për arsye të ndryshme.
Dhe shpesh herë e dimë se arsimi është mekanizmi aq i fuqishëm ideologjik në duart e pushteteve politike.
Dhe qeveritë e qeveritarët tanë, përpara se të merren me çështje të tilla, si “libri elektronik”, le të shohin më parë se çfarë do të thotë në brendësi, elektronik, ose jo, me kapak lëkure apo të shkëlqyeshme, ajo që ka rëndësi është ajo e vërtetë historike e shkencore që mësojmë nga faqet e atij libri...

(Parathënie e librit “Piedestale pa Heronj”, me autor Ardi Stefa)

Atdheu është atje ku janë paratë...

Atdheu është atje ku janë paratë...

(Refleksione të një emigranti, që po përgatitet të kthehet në Atdhe, refleksione për veten dhe grekët, me të cilët jetoi...)

Ardi Stefa
Një fjalë e urtë greke, e cila ndoshta nuk është vetëm greke, thotë se: “Qeni leh atje ku ha!”. Një variant tjetër thotë se “Ku jeton, është atdheu!”
Është padyshim një fjalë, shumë e urtë dhe me vlera universale. Më erdhi ndër mend kjo proverbë nga dy fakte që ndesha këto ditë në Athinë.
Fakti i parë është që kriza dhe mungesa e perspektivës, i detyron tashmë bashkëkombësit e mi shqiptarë, jo të mendojnë kthimin, por të kthehen përfundimisht në Shqipëri, të shesin ato pak plaçka, të cilat nuk dëshirojnë t’i marrin në atdhe, por edhe të shikojnë mundësinë e emigrimit në ndonjë vend tjetër me pak më shumë perspektiva...
Fakti i dytë është një shprehje që tha Presidenti i FMN, Dominique Strauss- Kahn, i cili përshëndeti solidaritetin e organizmit që ai drejton kundrejt Greqisë, e cila ishte në prag të falimentimit.
Kur e dëgjova shprehjen e tij, pata përshtypjen se ndoshta zoti Kahn, lëshoi një fjalë në erë, sa për të mbyllur gojën e grekëve.
Por, disa ditë më pas e kuptova se fjalët e tij, vetëm të rastësishme nuk ishin.
Dhe ajo për faktin se grekët e sotëm kanë harruar se në familjet e tyre, kishin të paktën nga një “Dajë” apo “xhaxha” që kaloi 40 e kusur vjet në Amerikë, Australi, Belgjikë, Gjermani, apo Vendet Skandinave...
Ky “Dajë” vinte behareve në Greqi dhe u bënte dhurata nipërve e të afërmve, u fliste për “Ëndrrën Amerikane”, ëndërr, e cila edhe pas njëzet viteve, ende ëndërr ishte. Ky “Dajë” zakonisht, nuk kishte emër, ishte Daja Amerikani dhe, gjithashtu, nuk kishte atdhe...
As atje, as në Greqi.
Grekët e sotëm, jo vetëm që i harruan historitë e Dajës nga Amerika, por, kur, në filimet e viteve ’90, erdhi të banonte në apartamentin ngjitur “Daja grek” (me origjinë shqiptare, pakistaneze, polake, ruse), ky grek, pra, u soll me shumë intolerancë, arrogancë dhe mungesë edukate, si punëdhënës, si komshi, si pronar shtëpie...
Dhe fjalët e zotit Strauss- Kahn, u japin sot grekëve mundësinë, ose që të risjelin ne mendje kujtesën e fshirë dhe të korrigjojnë gabimet e tyre, ose të bëhen përsëri edhe ata emigrantë...
Një gjë është e sigurtë: Historia bën cikle, dhe shpesh herë ciklet janë komedi, ose edhe tragjedi. Shpesh herë ciklet e historisë përsëriten edhe si ndëshkim për intolerancën dhe arrogancën e treguar kundrejt më të pafuqishmëve.
Edhe një gjë tjetër është e sigurtë: Shumë grekë, (sidomos ata që kanë studime e formim të plotë intelektual e profesional) aktualisht po e braktisin Greqinë e shkojnë për të ndërtuar jetën, atje ku paguhen më mirë dhe kanë më tepër perspektiva...
Faza e dytë ndoshta do të jenë grekët e pakualifikuar, të cilët do të emigrojnë, ashtu si dajallarët apo prindërit e tyre 50 vjet më parë.
Natyrisht që kjo kategori, ndoshta do të punojë për disa vjet në punë krahu, ndoshta do të punojë edhe pa ensima disa kohë, por nuk do të njohin vetminë e të qenit minoritet apo pakicë, ashtu sikundër e jetoi “Daja” përpara 50 vjetëve, dhe as do të shohë tabela të varura nëpër lokale, të tipit: “Ndalohet hyrja për qentë e grekët!”, siç vareshin nëpër restorantet e Nju Jorkut në dekadën e viteve 1920, ashtu siç i panë gjyshërit e ungjërit e tyre...
Por greku i sotëm, ndoshta do të ketë diçka ku të shpresojë, si “Daja” amerikan i viteve të vegjëlisë së tij, apo si Daja Grek, për të afërmit e tij në Shqipëri, Pakistan, Poloni...

Dreamcatcher, Ëndërrngërthyesi…

Dreamcatcher, Ëndërrngërthyesi…

Shumë vite pas në kohë, në një varandë me pamje lagjet gjysmë të ndriçuara të Vlorës, një hije përshkon natën...
Kështjella romake dhe kodra që digjen në horizont...
Mbi tryezën e drunjtë dy faqe të grisura lënë të përqafuara frymën e tyre të fundit...
Nuk jemi të vetëm në errësirë, janë edhe të tjerë me ne...
Një qytet iartë zbrat nga qielli, ëngjëjt psalin duke fatruar përreth dhe një piktor i varfër i hedh pikturat e tij në zjarr...
Niçja u çmend dhe fliste me Zotin, William Barouz qëlloi me pistoletë gruan e tij në kokë dhe jashtë dritares Korbi i Edgar Allan Poes këlthet “Never more! Never more!”
Arlekinë të maskuar udhëtojnë me trena në gjithë Europën, në valixhet e tyre fshehin sfera të kristalta që përçarten, kanë madaljone të vogla me dragonj dhe u falen disa perëndive të çuditshme...
Të vdekurit nuk vdiqën kurrë, i vodhën kalikanxharët, the small green people, u zhduk përgjithmonë në një tjetër botë Irlanda dhe vallëzon me kurora në kokë, nën diellin e Mesnatës...
Një e dielë e lagësht me shi, ku Zotër të dehur vërdallisen në Tokë, një dashnor vret veten nën ngashërime dhe dashuria e tij, shumë larg, djersitet në çarçafë të huaj...
Poetë në ekstazë ëndërrojnë femra me gjinj të mëdhenj dhe lëkurë të zbehtë, pijnë konjak të keq dhe flenë përtokë...

Remboja vdiq nga kanceri, i varfër e i vetëm në Marsejë; shumë vite më parë shkruajti nën diellin e mesditës:
“Më pëlqejnë pikturat qesharake, libërthat fëmijërorë, operat e vjetra, refrenet idiote, qëllimet e thjeshta.
Shpika ngjyrat e zanoreve, dashurova vetminë, arat, dyqanet e dala mode, aranxhatat e ngrohta.
Po qe se diçka më pëlqen akoma
Janë gurët dhe dheu.
E rigjeta!
Cilën? Përjetësinë
Është deti që takohet
Me diellin…”

Bon voyage Αrthur!!...

Në Kabarenë e nëndheshme “Volter”, nata këndon e dehur...
Një melodi pianoje e Erik Satit dashurohet me gramafonin e vjetër dhe disa drita të çuditshme me ngjyrime violet përkëdhelin valltaren lakuriqe, që përdridhet gjithë epsh nën vështrimin e një pasqyre të eksituar...
Një tingull rrënqethës violine dhe frymëmarrja e dridhur e qirinjve të vallëzojë me hijet, sy gjigandë në cepin e hënës hapan e mbyllen ngadalë, lypës që ndjekin sfera fluturuese të shndritshme brenda në Qytet, engjëlli i dëbuar nga Parajsa që vrau veten dhe një qen që u varros në mengjes, magjistare të egërsuara që shkrijnë në përqafimin e djajve, gjaku që rrjedh deri në A-në e Centaurit, Luani shkruan me zjarrin kur të gjithë flenë dhe një diell i kuq perëndon në flladin mëngjesor që po zgjohet mijëra vjet dritë më tej...
Dikush dërgon sinjale në Univers, me kode të panjohura, Hënorët përgjojnë dhe dinë gjithçka, në mëngjes do të përgjigjen nga larg me klithma të dëshpëruara banorët e një planeti të vogël që po shkatërrohet, askush nuk do ta marrë vesh kurrë historinë e tyre...
Lart, në observatorët e Botëve, Rojtarët pëshpërisin këngët e vjetra dhe qieli rrotullohet... dhe vetëm rrotullohet...
Atje tej do të udhëtojmë, atje brenda do të japim shpirt, në trajektoret e Galaksive me rrahje të pikëlluara zemre...
Vende të mrekullueshme tropike na mallëngjejnë, iluzionet e hënëve të plota dhe netë të djersitura me aromë vere dhe kolonje të lirë...
Fjalë çjerrëse në përqafime të çara që më kot përpiqen të nxenë ëndrrat tona krenare...
Plagë dashurish që shenjuan thellë në zemër, çaste të dehura dhe sy tradhtare...
Askush, askush nuk na njohu kurrë me të vërtetë...
Kujtimet tifonë që rrëmbejnë dhunshëm shpirtrat tanë fatkeqë.
Një ëndërr..., brenda në një shtëpi..., brenda në një ëndërr..., pasione dhe dëshira të përgjakura...
Të dorëzuar në dhembjen e një jete të thyeshme, më kot puthim ëmbëlsisht plagët tona, brenda në kohë bosh që na vjedhin...

Kujton?
Verat e paharrueshme në këndin e lojërave, të djersitur nga loja, thërrisnim fort brenda në natë ëndrrat tona të çmendura: “Po! Do të bëhemi të mëdhenj dhe do të njohim botën, do të shëtisim në Paris, me vajza të bukura në krah...
Po! Do të ikim larg, do të shkojmë në Hënë!...”
Qeshnim ashtu të padjallëzuar e të lirshëm dhe vështronim yjet..., të vegjël dhe ëndërrimtarë...
Në të zezën e Universit, misteret udhëtojnë, trishtimi i jetës që gjithnjë e më shumë na shenjon, njerëz që ëndërruan Vendet e Tjera, brenda në gjysmëdritën e yjeve zemrat tona me flatra arratisen...
Rrugët janë tonat... Horizontet e pafundme dhe çastet të magjishme...
Një fllad i lehtë dhe udhëtimi fillon...

Asgjë nuk mbaroi, gjithçka ekziston...
Nesër do të rrëzojmë Murin e Berlinit, do të derdhemi nëpër sheshe duke hedhur lule, do të jenë me ne markezi, Borhesi, Villie de Lil Adam, gjyshi Fort, Kapelja e Çmendur, Çufoja dhe Pinokioja...
Do të ikim me karvanet e arixhinjve larg, do të bredhim nëpër Balkan, do të qajmë me buzëqeshje dhe do të dehemi me historira, netëve do të vallëzojmë rreth zjarrit, me shami të kuqe dhe violina magjike...
Dua një natë të numëroj të gjitha yjet e qiellit, të pi pak nga zjarri i tyre, të flas me zogjtë, të ëndërroj veten të papreokupuar dhe të lumtur brenda një bote të bukur dhe të shndritshme, të recitojmë së bashku, unë, ti dhe miqtë tanë, vargje të bukura nën dritën e hënës së plotë, të jenë të gjitha të thjeshta dhe ajo natë kurrë të mos mbarojë...
Ekzistojnë edhe vende të tjera tej horizontit, tej kohërave të largëta, jashtë çdo fantazie!...
Po qe se në këtë botë mundemi dhe ëndërrojmë një tjetër vetvete, atëherë, me siguri, diku, shumë larg, atje jashtë, jetojmë një jetë të fantastike...


(Këtë tekst e kisha shkruar në vitin 1989. E gjeta dje, teksa po rrëmoja në disa libra e fletore të vjetra. Isha student atëherë, 19 vjeç. Prandaj edhe është paksa naiv si tekst...)

Shtëpia ime...

Shtëpia ime...
Ndoshta jam nga të paktët që vazhdoj të shkruaj e të publikoj në Blogun tim, por edhe nëpër site të ndryshme në internet, qoftë edhe në Facebook, me emrin e vërtetë. Pa u fshehur pas pseudonimeve apo edhe anonimitetit.
Kjo për shkakun e thjeshtë se besoj thellësisht në ato që shkruaj e mbroj, por edhe për faktin e thjeshtë se idenditeti dhe jo anonimiteti e pseudonimet në debate publike (qoftë edhe virtuale) janë shprehje e një demokracie të vërtetë e të rrënjosur thellë brenda meje.
Por...
Kam shumë kohë që vendosa të mos publikoj më asnjë koment që vjen në Blogun tim, qoftë pozitiv, qoftë negativ. Përgjithësisht, jam njeri, që ata që komentojnë poshtë shkrimeve të mia, edhe kur nuk kanë të drejtë, apo kur fyejnë mua personalisht, edhe duke qenë anonimë, i kam publikuar dhe jam përpjekur qetësisht që t’u përgjigjem...
Me qindra herë jam munduar që t’u shpjegoj shumë “vizitorëve” komentues, anonimë, ose jo, se në Blogun tim janë vizitorë dhe si të tillë duhet të sillen me edukatë dhe respekt, ashtu siç besoj se sillen kur hyjnë në ndonjë shtëpi të huaj. Dhe për këtë jam kategorik: Nuk mundet të hysh në një shtëpi të huaj, pa trokitur në portë, pa thënë se kush je dhe pa u sjellë në mënyrë të kulturuar...
Do të shtoja edhe diçka tjetër, që më kanë mësuar që në moshë të vogël: Pa fshirë këmbët e tua, pa varur xhaketën dhe kapelen, pa pasur diçka për të thënë apo për të ofruar mikpritësit...
Të tilla gjëra, të dala mode, me pak fjalë...
Të cilat, do t’i ruaj e respektoj me shumë devotshmëri e përkushtim, pasi e di thellë brenda vetes se Kultura andej fillon: Tek porta e jashtme e secilës shtëpi. Të shtëpisë tënde, ku banon e pret të ftuarit e tu. Të shtëpisë së tjetrit, që viziton si i ftuar ti!...
Blogj-et nuk janë as sheshe publike, as gazeta, as programe televizive, as ndonjë kongres partie, as edhe deklamim ... kombëtar. Blogjet janë një vend, një territor Personal, i cilitdo krijuesi- administrator të tyre, i cili me dëshirë u hap dyert që ta vizitojnë ata që dëshirojnë... Një ditar...
Por kjo nuk do të thotë se të gjithë ata që e vizitojnë këtë territor personal të secilit, kanë automatikisht edhe të drejtën (duke iu referuar një “lirie të fjalës” të keqkuptuar), që të hyjnë, të shajnë, të kërcënojnë, të mashtrojnë dhe të bëjnë shantazh.
Konceptet e “lirisë”, “censurës”, “demokracisë” janë keqkuptuar në vendin tonë. Ato mbyten në fjalët pa fre dhe në kënaqësinë e përkohshme e egoiste, por edhe në ndjenjën se “jemi të rëndësishëm”, qoftë edhe anonimisht e me pseudonime...
Një miku im, me të cilin diskutoja rreth këtyre që po shkruaj më tha se jam person publik, që shpreh një fjalë publike, dhe si të tillë duhet që të pranojë akoma edhe kritikën më të ashpër, deri edhe sjelljen e pahijshme e mungesën e edukatës së komentuesve...
Jam dakort, përsa i përket pjesës së parë, por në asnjë mënyrë nuk jam dakort me pjesën e dytë të fjalisë së tij. Nuk besoj se, akoma edhe një gabim të madh të bësh, ka të drejtën cilido të të shajë e fyejë për këtë.
Këtë sjellje kaq mjerane e kam ndeshur shumë shpesh, si nëpër stadiume, ashtu edhe nëpër vende të tjera publike, ku njerëz, të mbuluar nga anonimiteti e fanatizmi, shajnë me rrënjë e me degë jo vetën sportistët e skuadrës, me të cilën janë tifozë, por edhe shokët e miqtë e tyre, kur ata gabimisht bëjnë edhe një “gabim”.
Të mos përmend pastaj faktin që sharjet e tyre kanë të bëjnë me atë që përbën kompleksin e përhershëm të shqiptarëve: seksin...
Shpesh herë do të doja që këtyre anonimëve t’u kthehen sportistët nëpër stadiume, apo qoftë edhe njerëzit e tjerë dhe t’u përgjigjen me të njëjtat fjalë, me të cilat i kanë fyer. Të njëjtën gjë, jam i bindur se do të bënin edhe të gjithë ata blogger, kur shohin komentet fyese e sharëse të Anonimëve...
Të njëjtën gjë ndiej edhe unë. Shpesh herë them me vete: “Ka të drejtë që e thotë këtë gjë, por përse e thotë duke më sharë?”...
Por duke qenë se nga goja, për fat të keq, ende nuk më dalin sharje e nuk them dot halera të tilla, i them duke “i fshirë”.
Duke i fshirë, e duke u mbyllur portën, pasi ende nuk dua që të mbyll portën e shtëpisë sime...
As edhe Shtëpinë time...
PO, dialogut, po kritikës dhe shkëmbimit të mendimeve dhe kurresesi JO kundërshtimit e antagonizmit shterp nëpërmjet fyerjeve, jo fashizmit të njerëzve kompleksikë...
Këtyre, po që u duhet mbyllur porta, kurrsesi shtëpia, pasi do të trishtohen e mërziten të gjithë ata që gjejnë një fije shpresë e ndajnë ide të njëjta me ty...
Nga ana tjetër, jam kundër faktit që të përzgjedh ata që më shkruajnë vetëm fjalë të mira e të përjashtoj ata që shkruajnë fjalë të këqija.
Prandaj ndoshta do të jem i detyruar që të duroj çdo kompleksik e të paedukuar që do të lërë komente në shkrimet e mia...
E keqja është se këta të fundit janë më të shumtit...


P.S: Blogu, është një ditar i imi. Një ditar për veten dhe të tjerët... Dhe ditaret i ruajmë si dritën e syve, pasi i shkruajtëm kryesisht për vete. Demokracia e Internetit ka të njëjta karakteristika me demokracinë si koncept politik- bashkëjetojmë me ata që janë rreth nesh, sikundër edhe ata me ne. Nuk është e vështirë që të injorojmë njerëzit që gjejnë tribune vetëm për të sharë e fyer, pasi në rast se “tërbimi” i tyre do të ngelet një një cep me gjërat e pakërkuara, ata do të kërkojnë mënyra të tjera, vende të tjera të të shprehur tërbimin e kompleksin e tyre...
Pasi dikush përzgjedh që të mos ta ruajë ditarin e tij si dritën e syve. Përbën vallë kjo një alibi vandalizmi?...

Muri

Muri

Ardi Stefa

Ishin kohë të padrejtësisë së përkryer e të fatit të rastit. Ishin ditë të varura, të thara, plot boshllëk.
Ishin ditë ku shpirti kërkonte vetveten, ku maskat binin e binin, e binin vazhdimisht për t’ia lënë vendin fytyrës reale, që shpesh s’arrinte të shfaqej. Dha na krijohej përshtypja se fytyra e vërtetë s’ishte gjë tjetër veç këto maska të pafundme.
Të përcaktoje të vërtetën e veten ishte më tepër se e domosdoshme. Na ishte mërzitur gjithçka: arsyetimet, problemet përjetësisht të pazgjidhshme, pasiguria, ankthi, mburrjet e shpifjet, hipokrizia e maskat, gënjeshtrat e përditshme, ëndrrat që shkërdheheshin, piedestalet idiote që mbusheshin e zbrazeshin njëkohësisht, të vdekurit e pavdekshëm...
Muret po rrëgjoheshin...
Dora e pamëshirshme e kohës po rikonstruktonte mure të reja, me një logjikë të hekurt e të pamëshirshme, të ashpër e të panjohur, ashtu si koha, çastet e orët që kalonin pa grim e pa tualet. Shumë e hidhur gjuha e tyre. Shumë! Ndoshta e vërteta rëndom është e tillë.
Ngjarje të ndryshme në ngjyrë gri lundronin kujdesshëm në kujtesë.
Muret po rrënoheshin...
Dhe vazhdonim të endeshim nëpër mjegull pa ditur në ishim qenie shpirtërore apo individuale, objekte apo subjekte, të gjendur në kohë, apo të rastësishëm kudo.
Lotët kishin kohë që përtonin të binin faqeve. Buzëqeshja ishte arratisur prej kohësh nga fytyra. Të qeshurit me gjithë shpirt s’mbahej mend që kur. Bile, nuk dinim në patëm qeshur ndonjëherë. Sytë hapeshin e mbylleshin instiktivisht. Ndienim dhimbje. Po kjo nuk ishte gjë përpara dhimbjes tjetër: të mosndierit të dhimbjes.
Atëherë, instiktivisht, mendja e shpirti ynë u thith prej tingujve që përhapnin valët e radiove...
Ej, ti, jashtë në të ftohtë,
vazhdimisht, më plak e më i vetmuar.
A mund të më ndiesh?
Ej ti, që korridoreve rri vazhdimisht,
Me të sëmurat këmbë e të ç’rrënjosurën buzëqeshje.
A mundet të më ndiesh?
Ej ti! Mo i ndihmo të kafshojnë Dritën!
Mos u dorëzo pa luftuar!

Ej, ti, me vetminë tënde, lakuriq pranë telefonit
Do mundeshe të më prekësh?
Ej, ti, me veshin në MUR mbështetur,
Duke pritur dikush të të thërresë
Do mundeshe të më prekësh?
Ej, ti, ndihmomë të ngre këtë peshë.
Hape zemrën tënde, po vij në shtëpi...

Ej, ti, jashtë në rrugë ku çfarë të thonë bën gjithmonë,
Mund të më ndihmosh?
Ej, ti, tutje MURIT, që në holl çdo gjë thyen i dehur
Mund të më ndihmosh?
Ej, ti! Mos më thuaj se s’ekziston asnjë shpresë
Së bashku mundemi të durojmë,
Të ndarë do të rrëzohemi...
PINK FLOYD, The Wall- MURI
Çdo stereofoni e botës kishte humbur. Detyrime, kundërshtime, frikësime, filozofi, ëndrra e realitet me zero u shumëzuan. Çfarë shurdhimi, çfarë shkretie edhe kjo! Rëndësi ka të mbetesh Njeri!
Kënga ndërkaq vazhdonte:
Por gjë tjetër s’ish- veç një fantazi
Muri ishte më i lartë dhe prej vështrimit tuaj;
Sado që u përpoq, të ikë s’mundi
Dhe milingonat hëngrën trurin e tij...

“Historia e pranon përjashtimin e rregullit”,- thamë, përshëndetëm njëri- tjetrin me një mirësjellje të shtirur e absurde dhe mbyllëm portën me ndërgjegjen tonë të heshtur e të “qetë”...
Dhe MURI vazhdonte të ekzistonte e të ngrihej jashtë e brenda nesh...

Tiranë, 15 mars 1989

Lumturia e ... Ferrit

Lumturia e ... Ferrit
(Replikë me veten e të tjerët)
Nga Ardi Stefa

Me siguri që do ta keni dëgjuar këngëtarin e madh grek, Janis Parios të këndojë “Ma ke bërë jetën Ferr”. Sikur gëzohet, sikur kënaqet, sikur lumturohet për jetën e tij ferr. Salla ngrihet në këmbë. Lulet bien mbi të si shi. Spektatorët lumturohen së bashku me të, entusiazmohen, jetojnë çaste deliri për arsyen që ferri u bë jetë.
Me të njëjtën mënyrë sillemi, një pjesë e madhe e teleshikuesve kur në ekranin e TV shohim dhimbjen e vuajtjen njerëzore, ankthin, fatkeqësinë, dëshpërimin. Ferrin. Kjo mënyrë të sjelluri, për të cilën në shumicën e rasteve nuk jemi të ndërgjegjshëm, shprehet në nivelet e larta të treguesve të AGB të kanaleve televizive që luajnë me sa më sipër. Është ajo që pjesa tregtare e shfrytëzuese e TV e shpreh me një frazë të vetme: “Tema shet. Dhimbja, mjerimi, fatkeqësia e tjetrit shesin.” Dhe ne blejmë, të kënaqur nga fakti që të tjerëve u humbet e gjithë dora, kur neve na mungon vetëm një gisht. Apo mos është e kundërta?...
Ngulemi përpara ekraneve dhe dëgjojmë nënën e mjerë nga Afganistani të ulërasë e të kërkojë fëmijën e copëtuar nga bomba dhe fëmijën tjetër që po rrezikon të verbohet. Duam që ta shikojmë vazhdimisht atë skenë, të ridëgjojmë klithmat e dëshpëruara të saj. Nuk na intereson aspak që për të marrë një plan më të mirë kameramani bën Zoom mbi fytyrën e nënës fatkeqe. Për të nuk ka rëndësi dhemba e saj. Ka rëndësi ekskluziviteti. Duam që ta shikojmë më qartë, ta dëgjojmë të thërrasë më fort. Nuk na bezdis aspak pyetja që i bën reporteri vazhdimisht e vazhdimisht: “Shpresoni më? Si ndiheni në këto çaste?”. Na pëlqen që nënën fatkeqe ta shohim çdo natë në edicionet e lajmeve të të gjitha kanaleve, të përsërisë e të përsërisë se çfarë ka ndjerë për fëmijët e saj. Na pëlqen të dëgjojmë se si prindi fatkeq ishte filogrek, mësues diku atje të Afganistan, se si kishte shitur të gjitha ato që kishte e çnuk kishte për t’u siguruar një jetë diçka më të mirë fëmijëve të tij, në Tokën e Premtuar, në Greqi... Na pëlqen që ta shikojmë nënën e plagosur deri në palcë të vështrojë me ankth ata që i drejtojn mikofonat e kamerat, me shpresën se mos vallë i ngjalet i biri 15 vjeçar, apo nuk humbet dritën e syve vajza e saj 11 vjeçare...
Dhe faji nuk është vetëm i prezantuesve e i gazetarëve të TV. Është fjala për një fenomen të mprehtë social, simptomë e sëmundjes së rëndë nga e cila është infektuar shoqëria urbane, i moralit të saj.
Kushdo që e ka lexuar “Faustin” e Gëtes, do të kujtohet që në një skenë ai ka vendosur dy burra që pijë të qetë kafenë e tyre një mbrëmje të bukur në dritaret e shtëpive të tyre që ishin përballë njëra-tjetrës:
- Ah, sa më pëlqen që ta pijmë kafenë tonë këtu, të qetë në mbrëmje dhe të dëgjoj që aje larg në Kinë po vriten njerëz!
Gëtja kishte hyrë në shpirtin e kohës, kishte kuptuar psikologjinë e botës së re që po lindte. Nuk u mjaftonte më atyre njerëzve që të pinin kafenë e tyre qetësisht. Ndiejnë më tepër lumturi, në qoftë se dëgjojnë që po vriten e po priten atje larg në Kinë. Ky është një kriter moral, që karakterizon shoqërinë urbane në stadin e zhvillimit të saj.
Dostojevski kishte shtruar për diskutim dilemën: “Kush guxon të miratojë lumturinë e botës, kur ajo bazohet në lotin e një fëmije?”
Por sot, disa guxojnë dhe e ngrënë informimin dhe dëfrimin e njerëzve mbi lotin e një nëne për fëmijën e humbur. Marketing e para në arkë! Turp!...

p.s: Të gjithë ne emigrantët mbartim një histori të ndryshme mbi supe. Historinë tonë. Dhe secili prej nesh ka të drejtën ta kërkojë ëndrrën dhe një jetë më të mirë në atdheun e ... Mikpritjes(!) dhe të Kulturës(!)...
Nuk e di me të vërtetë se çfarë është më raciste.
Të marshosh nëpër parakalime të festave kombëtare- gjasme për atdheun dhe vlerat e tij- duke ulëritur me histerizëm kundër tyre me parrula fashiste, apo të mbyllësh sytë përpara problemeve të tyre?
Emigrantët ngado që të jenë, nga cilido vend që të kenë ardhur në Greqi, janë pjesë e jetës së Greqisë. Dhe grekët, sidomos ata që kanë një pozicion publik e që zëri i tyre dëgjohet e kanë për detyrim që të kontribuojnë në integrimin e tyre...

Νo, we can΄t!

Νo, we can΄t!
Ardi Stefa

Përpara nja dhjetë ditësh, kur u mësua se socialistët shqiptarë do të hynin në Parlament, shumë vetë u gëzuan. Një pjesë e madhe e atyre që njihja shpresonin se me hyrjen në Parlament të socialistëve do t’u vihej “fre zullumeve” të Berishës. Bile më qëlloi të isha i ftuar edhe në një ceremoni të organizimit të socialistëve vlonjatë, sarandiotë e gjirokastritë dhe në koktejlin e shtruar me atë rast me bukë misri dhe djathë të bardhë...
Nga diskutimet u tmerrova, pasi pashë një ndjenjë revanshizmi dhe urrejtjeje që emetohej nga çdo qelizë e diskutantëve...
Përsëri ngela me shpresën se hyrja e Edi Ramës dhe e partisë së tij në Parlamentin e Shqipërisë, ndoshta do të vijonte për mirë...
Dhe prita (megjithëse e dija përfundimin qysh më parë) ditën e hyrjes së socialistëve në Parlament.
Me një shpresë të fshehur, mos ndoshta Shqipëria dilte nga ngërçi politik...
Me një shpresë të fshehur se mos edhe njerëzit dilnin që i pasonin dilnin nga ngërçi politik...
Por shakaja mori fund pa u nisur mirë. Socialistët, ashtu siç hynë, ashtu edhe dolën..., (kastravecë- siç thotë një këngë shqiptare).
Socialistët e Edi Ramës, i cili vazhdon të mbajë origjinalitet botërore (i vetmi kryetar opozite, që nuk është deputet), hynë në parlament sa për të mos u hequr mandatet dhe të marrin rrogat. Dolën për të hyrë përsëri pas gjashtë muajsh. Që të dalin përsëri brenda ditës...
Me pretekstin e hapjes së kutive...
Do të kalojnë muaj të tërë dhe socialistët do t’i bien të njëjtit avaz, atij të kutive që nuk do të hapen ndonjëherë. Qysh tani socialistët po kërkojnë për pretekstin e radhës për krijimin e krizës politike...
Jam i bindur, që pas të gjitha këtyre lëvizjeve të socialistëve, por edhe qëndrimit të qeverisë, nuk fshihet ndonjë mentalitet komunist, por një koncept shumë i vjetër i ekstremit të djathtë.
Ajo, që politika është çështje e të “mirëve” kundër të “këqinjve”, e të “urtëve” kundër “mëkatarëve”, e të “moralshmëve” kundër të “pamoralshmëve”.
Një koncept, i cili zëvendëson politikën me moralin dhe veprimin me predikimin...
Për fat të mirë, jeta gjithmonë ka fjalën e fundit. Akoma edhe në të ashtuquajturën “luftë kundër korrupsionit”, e cila u shndërrua në flamur të fushatave ekeltorale dhe në një kryqëzatë kombëtare, u vërtetua se nuk ishte veçse një luftë e të pasurve, të cilët donin të zinin vendin e disa të pasurve të tjerë.
Konkluzioni që nxjerr? Që politika mundet të evoluohet me citate, por qeverisja e vendit është një çështje shumë më e komplikuar dhe më e vështirë për t’u thjeshtëzuar...
Dështimet e të dy liderëve kryesorë shqiptarë janë një provë e padiskutueshme i këtij konkluzioni kaq të thjeshtë.
Barak Obama u bë president duke deklamuar në parrullë, e cila dëgjohet shumë bukur në veshë: Υes, we can! (Po mundemi!).
Me gjithë respektin që ushqej për Obamën, me gjithë emocionin që më krijoi zgjedhja e tij, akoma pres politikanin, i cili në një fushatë elektorale të dalë e të thotë: Νo, we can΄t! Të thotë d.m.th.: “Jo, nuk mundemi”.
Jo, nuk mundemi, të jetojmë vazhdimisht në një krizë politike e sociale.
Jo, nuk mundemi të jetojmë si të korruptuar e njëeëz qqë nuk paguajnë taksat.
Jo, nuk mundemi të jetojmë e të ekzistojmë si shtet pa sipërmarje e biznese të ndershme e të shëndetshme.
Jo, nuk mundemi të jetojmë si një shtet që “kujdeset” për votuesit e njërës palë e jo të tjetrës.
As nuk mund të jetojmë si një sistem politik që tallet me të gjithë, brenda e jashtë vendit. As mund të jetojmë si një shtet që do të hyjë në BE dhe nuk ka as idenë më të vogël të demokracisë së vërtetë...
Veçse një politikan të tillë, ende nuk e kam ndeshur...

Dy SMS

SMS 1- Një ditë përpara se të komunikonte masat, tepër shtrënguese dhe shokuese, në mbledhjen e Këshillit të Ministrave, kryeministri, J. Papandreu, shprehu emocionin, por edhe mallëngjimin e tij, pasi sikundër deklaroi “Njerëzit e thjeshtë, e ndalojnë në rrugë dhe i thonë se për atdheun, edhe rrogën time e sakrifikoj”!...
Nuk e di se cilët janë ata njërëz të thjeshtë e rrogëtarë, që e ndalojnë në rrugë dhe i thonë këto fjalë.
Nuk e di se cilët janë ata njërëz të thjeshtë e rrogëtarë, që e ndalojnë në rrugë dhe karakterizohen nga një ndjenjë e tillë sakrifice, vetmohimi e patriotizmi të lartë...
Me siguri që bëhet fjalë për njerëz, qofshin këta edhe të thjeshtë e rrogëtarë, të cilët nuk kanë kuptuar ende se për fat të keq, (edhe pse mund të mos jenë në sektorin publik e shtetëror të punësuar), do të sakrifikojnë shumë më tepër se një rrogë.
Që nuk kanë kuptuar se paketa e dytë e masave shtrënguese do të pasohet nga një paketë e tretë dhe e katërt, të cilat do të imponohen nga “ortakët” e grekëve në BE. Që nuk kanë kuptuar se Greqia po hyn (Kujdes: Nuk ka hyrë ende!) në periudhën më dramatike në kohë paqeje të historisë së saj moderne...
Ndoshta bëhet fjalë për njerëz që e ndalojnë në rrugë zotin Papandreu dhe i deklarojnë se do të sakrifikojnë rrogën e tyre mujore, pra, ndoshta bëhet fjalë për njerëz, të cilët ndoshta nuk e kanë kuptuar, se, kështu si po venë punët, shumë shpejt, kostoja e një “vizite” në supermarket, do të jetë e barabartë me një natë në buzuqe...
Dhe në buzuqe një shishe bën 300 euro...
Ndoshta bëhet fjalë për njerëz, të cilët nuk e kanë kuptuar se kështu si po venë punët, papunësia do të kapë majat dhe kriminaliteti do të marrë përmasa të egra...
Dhe në fund të fundit, nuk kanë kuptuar se sakrificat, të cilat ftohen të bëjnë (kur nuk i bëjnë vulnetarisht...) do të vonojnë shumë që të duken për mirë..., pasi, shumë thjesht, paratë që ata do të “dhurojnë për atdheun dhe shpëtimin e tij...” nuk janë të destinuara që të çelin portat që na çojnë në një të ardhme më të mirë, por do të mbyllin “vrimat” që u bënë nga shpenzimet e panumërta të së djeshmes...
Të qeverisjeve socialiste e konservatore...
Kur të kuptojnë të gjitha këto gjëra, njerëzit e thjeshtë që e ndalojnë në rrugë dhe i thonë se “për atdheun, edhe rrogën time e sakrifikoj”!...- me siguri që do të synojnë që ta takojnë përsëri në rrugë kryeministrin Papandreu...
Vetëm se nuk është aspak e sigurtë se edhe atëhere do ta trajtojnë me të njëjtën ndjenjë solidariteti, vetëmohimi, sakrifice e flijimi të rrogës, të të drejtave, të jetës...


SMS 2: U ngritën taksat. Kjo ishte njëra nga masat shtrënguese të qeverisë Papandreu...
Dhe unë fillova të bëj llogaritë e mia mujore.
Paga: 1.200 euro...
Qeraja: 400 euro
Dritat: 90 euro
Uji: 35 euro
Pagesat për mirëmbajtjen e pallatit: 60 euro
Telefoni stabël: 50 euro
Telefonat celularë: 100 euro
Parkingu për makinën: 110 euro
Benzinë në muaj: 150 euro...
Shuma në total e shpenzimeve mujore: përafërsisht 995 euro...
Ngelen 205 euro...
Me këto duhet të ha, të pi, të vishem, të paguaj siguracionin e makinës, taksat e qarkullimit rrugor...
Të heq edhe ndonjë lek mënjanë për ndonjë ditë të keqe...
Të gjitha këto ishin shpenzime pa marrë parasysh rritjen e Taksës mbi Vlerën e Shtuar, benzinën, ...
Po të përllogaris edhe atë, atëherë më duhet ta shtrëngoj rripin mirë, pasi nuk do të më ngelen për të jetuar as 100 euro në muaj...
Shans, që të bëj edhe një çikë dietë...

I mençuri dhe budallai!...

I mençuri dhe budallai!...
U ngatërruam me ata që tregojnë hënën, apo me ata që shikojnë gishtin?

A. Stefa
Një fjalë e urtë kineze thotë se “Kur i urti tregonte hënën, budallai shikonte gishtin!”.
Variacionet e kësaj proverbe janë të shumta dhe veçanërisht aktuale...
Merrni shembull nga rasti i të martës. dy kriminelë shqiptarë u përleshën të martën me armë zjarri me policinë...
Një djalë i ri 25 vjeçar, babai i një foshnjeje disamuajshe, ngeli i vrarë nga plumbat që binin rrebesh...
Qysh atë natë në mbrëmje dy kriminelët u gjetën që ishin të kombësisë shqiptare, të arratisur nga burgu i Larisës...
Viktima, edhe ai shqiptar, u quajt thjesht “qytetar”!
Si nga gazetarët e mediave vizive greke, ashtu edhe nga përfaqësuesit e policisë.
Thjesht u mësua që ishte shqiptar, sepse dikush e tregoi për shtypin shqiptar fillimisht, e për atë grek më pas...
Për Drejtorin e Policisë Greke, viktima u gjend në vendin e gabuar, në kohën e gabuar!...
Sa thashë më lart nuk ka nevojë për koment...
Pasi përplasja ndërmjet urtësisë dhe idiotësisë që përcakton proverba kineze, përqafon të gjitha deklaratat e mësipërme. Pasi jeta ndahet gjithmonë në ata që kanë mundësi gjithmonë të tregojnë atë që është themeltare dhe në ata që fshihe pas fjalëve, duke parë gishtin apo gishtat...
Dallimi është i dukshëm, qoftë kur flet për legalizimin e emigrantëve, qoftë kur flet për nënshtetësinë e tyre, qoftë kur flet për një rast të tillë tragjik, kur kriminelet menjëherë emërtohen shqiptarë, ndërsa viktimat fatkeqe, edhe pse janë shqiptare nuk përmendet fare kombësia e tyre...
Ne vend që Drejtori i Policisë Greke të njihte menjëherë përgjegjësinë për humbjen e jetës së një qytetari, qoftë edhe shqiptar, tha se: “viktima u gjend në vendin e gabuar, në kohën e gabuar!...”
Thua se ne gjendemi gjithmonë në vendin e dukur, në kohën e duhur...
Thua se policia gjendet gjithmon në kohën e duhur në vendin e duhur...
Apo qoftë edhe gazetarë grekë...
Ne fund të fundit i takonte policisë që të garantonte sigurinë e qytetarëve kur kryente një operacion të tillë kaq të madh... Se 25 vjeçari shqiptar nuk ra nga qieli në vendin e shkëmbimit të zjarrit. Dhe ka shumë mundësi që të jetë vrarë nga armët e policëve...
Dhe është më keq përpjekja që bëhet për të “korrigjuar” deklaratën për “kohën e vendin e gabuar” me justifikimin se “U kapën dy nga kriminelët më të rrezikshëm të Greqisë”...
Për fat të keq as njëra deklaratë bind, as tjetra. Dhe për këtë kam përshtypjen se ato u drejtohen thjesht idiotëve.
Veçse po qe se duan të tallen haptazi me ndokënd. Por kam bindjen se sot nuk ka më njerëz që tallen, apo që duan të tallen.... Dhe se kjo përpjekje e të tallurit të njerëzve do të shkojë kot...
Dhe këtu lind pyetja: “Bëhet fjalë thjesht për një përpjekje, apo është politikë kjo?...
Si nga gazetarët e paanshëm, si nga zyrtarët e policisë...
Me fjalë të tjera, ende nuk është e qartë se me kë jemi mpleksur: “Me ata që tregojnë hënën, apo me ata që shikojnë gishtin!”
Është e vërtetë që kanë filluar të na brejnë dyshimet, siç është e vërtetë që është ende shpejt për të nxjerrë konkluzione përfundimtare...

http://ardistefa.blogspot.com

Përse Juda nuk është shenjt?

- Përse Juda nuk është shenjt?
Iu afrua pemës dhe filloi t’i fliste. Ishte një fik dhe ishte Juda i vogël.
Juda. E kishte pagëzuar kështu prifti gjysmë i lajthitur i Qytetit përpara shumë vjetësh. Njezet e tre vjet nga ajo ditë kur nga qielli kishin rënë lulet e verdha...
Për herë të parë pagëzohej një fëmijë në Javën e Zezë: e Premtja e Zezë e 199...
Babai i tij e kishte rrëmbyer në ajër dhe e kishte futur poshtë kordeleve zezane të kishës. Foshnja ishte disaditëshe dhe kishin frikë se do ta humbisnin. Ishte shumë i dobët dhe vendosën që përpara se ta çonin nëpër doktorë, t’i jepnin pak shpresë kristiane, nga kisha e çelur përpara disa muajsh...
- Juda...
- Mbase tradhton profecitë...
- Mbase jeton dhe ky i shkretë!
Të tilla urime dhanë plakat që prisnin të shkonin dhe dhanë kohë që të Shpëtonte Foshnja...
- Emër është ky, pater?
- Eh, ditë që është? Nxënës i Jezuit a nuk ishte edhe ai? Të mos pagëzojmë një fëmijë për nder të tij? Ndoshta ndodh yshtja e madhe dhe e shndërron. Deri kur do të ngelet i mallkuar, i urryer? Dikush duhet ta dojë edhe atë...
Juda i vogël e gënjeu Vdekjen dhe jetoi. Përsëri babai i tij i shkoi priftit:
- Pater, më hëngri të gjallë nëna e tij. Kur do t’ja bëjmë festën e emrit? Gjete gjë në kalendar ndonjë festë të Juda Iskariotit?
- T’ja festoni emrin çdo të Enjte të Zezë, çdo vit. Ditën që u pagëzua fëmija. U ka gjë më kristiane se kjo?...
Dhe ashtu u bë. Çdo të Enjte të Zezë të javës së Zezë, kur të gjitha shtëpirat e Qytetit ishin të zhytura në trishtim, e këmbanat e Kishës ushtonin me tinguj funebër, vetëm shtëpia e Judës së vogël kishte drita të gëzueshme e muzikë. Mblidheshin vogëlushët dhe i sillnin dhurata, para dhe lule. Disa i çonin edhe gjethe nga fiku në të dalë të Qytetit...
Të Premten e Zezë, Juda i vogël, mblidhte dhuratat e tij dhe i çonte me të rënë këmbana e parë në Kishë. Gjethet e fikut mbështilleshin të parat në këmbët e Epitafit...
Nga to rridhte shpesh herë si lot, lëngu i bardhë si qumësht...
Dhe sipër tyre, me kalimin e orëve vendoseshin lulet e tjera aromatike.
Dhe me kalimin e viteve lulet natyrale zëvendësoheshin gjithnjë e më shumë, gjithnjë e më shumë me lule artificiale...
Prifti gjysmë i lajthirur komplotonte me Judën e vogël dhe askujt nuk ia tregonte sekretin e tyre.
Shumë pak besimtarë nga Qyteti e dinin që poshtë luleve natyrale e artificiale fshiheshin gjethet e fikut, të vendosura nga Juda i vogël. Besimtarë të vërtetë që ndihmonin në Çlirimin e Kryetradhtarit...
Vogëlushi kujdesej me shumë dashuri për fikun e vet dhe i fliste gjithmonë. E kishte mbjellë prifti gjysmë i lajthitur në festën e tij të parë. Një dhuratë simbolike, përkushtim, i kishte thënë...
Ai e kishte vendosur këtë ceremoni festive. Dhe vogëlushi Juda e ndiqte me përkushtim, ashtu sikundër e porosiste edhe nëna edhe babai i tij...

Ardi Stefa

Një postim emotiv… Ndoshta edhe jo… Nuk e di ç’do të rezultojë në fund…

Një postim emotiv… Ndoshta edhe jo… Nuk e di ç’do të rezultojë në fund…
Ardi Stefa
(Kartolinë për Shën Valentinin)
Jemi qenie të vetmuara...
Kërkojmë bashkëudhëtarë për periudha të caktuara të jetës sonë, por përpjekjet janë kaq të kota...
Arrijmë që t’i mbajmë për pak pranë nesh. Nuk ekziston përgjithnjë!
Është kaq e çuditshme të përpiqesh të ndërgjegjësohesh se ato që dëgjon nga buzët e saj/tij, i kanë dëgjuar kaq të tjerë përpara teje. Se bashkëudhëtari/ja jote e mëparshme ka ndarë të njëjtat fjalë e fraza me dikë tjetë, se i riu është këtu.. Është një e vërtetë me të cilën jam adaptuar. Por përsëri..., nuk pushon së qeni kaq e çuditshme...
U themi “të dua” kaq shumë njerëzve dhe nuk gënjejmë më askënd. Themi “të dua”, “dua të të përqafoj”, “të dua timin/en”. Dhe nënshkruajmë një kontratë me afat të caktuar...
Çdo puthje..., ndihet se është e përdorur.
Ndoshta sepse e jetova dhe e pashë të mos ishte imja...
Çdo përqafim... i destinuar për tjetërkënd...
Diku u largua dhe u gjend për pak tek unë...
Të kam pranë meje..., tani...atëherë..., dikur..., një përkëdhelje në faqe..., krahët e lidhura ne mesin tim..., biseda të pafundme me fjalë, ose me heshtjen..., dhe nesër di që mund të mos jetë imi/imja,- akoma dha tani nuk është, por kam këtë iluzion,- por përpiqem të përjetoj këtë skenë.
Të jetoj çdo hollësi, sado të vogël të saj. Dhe le të di që ajo që po jetoj është një skenë e cila është luajtur e riluajtur...
Një teatër i luajtur nga një trupë tjetër...
E di?... Në dorën tonë është t’i bëjmë shfaqjet tona suksese...


Eνα συναισθηματικό post...Ίσως και όχι...Δεν ξέρω τι θα προκύψει στο τέλος...
Είμαστε πλάσματα μοναχικά...Ψάχνουμε συνοδοιπόρους για ορισμένες περιόδους της ζωής μας αλλά είναι τόσο μάταιες προσπάθειες... Καταφέρνουμε να τους κρατήσουμε λίγο κοντά μας. Δεν υπάρχει για πάντα.
Είναι τόσο περίεργο να προσπαθείς να συνειδητοποιήσεις ότι αυτά που ακούς από τα χείλη του τα έχουν ακούσει τόσες πριν από σένα. Ότι ο παλιός σου συνταξιδιώτης μοιράζεται τις ίδιες λέξεις και φράσεις με κάποιον άλλον, ότι ο καινούργιος είναι εδώ για λίγο. Είναι μια αλήθεια με την οποία έχω συμβιβαστεί. Αλλά και πάλι...δεν πάυει να είναι τόσο παράξενο. Λέμε σε θέλω σε τόσους ανθρώπους και δεν παραμυθιάζουμε κανέναν. Λέμε σ'αγαπώ, θέλω να σ'αγκαλιάσω, σε θέλω δικό μου. Και υπογράφουμε ένα συμβόλαιο περιορισμένης χρονικής διάρκειας.
Κάθε φιλί...νιώθω ότι είναι χρησιμοποιημένο. Ίσως επειδή το έζησα και το είδα να μην είναι δικό μου...Κάθε αγκαλιά...προορισμένη για αλλού... Κάπου ξέφυγε και βρέθηκε για λίγο σε μένα...
Σε έχω δίπλα μου...τώρα...τότε...κάποτε...ένα χάδι στο μάγουλο...τυλιγμένα χέρια γύρω από τη μέση μου...ατέλειωτες συζητήσεις με λόγια ή με τη σιωπή...και αύριο ξέρω ότι μπορεί να μην είναι δικά μου-ακόμη και τώρα δεν είναι αλλά έχω αυτή την ψευδαίσθηση- αλλά προσπαθώ να βιώσω τη σκηνή, να ζήσω κάθε μικρή της λεπτομέρεια. Και ας ξέρω ότι αυτό που ζω είναι σκηνή που έχει παιχτεί. Έργο ξανανεβασμένο από άλλο θίασο... Ξέρεις... στο χέρι μας είναι να κάνουμε τις δικές μας παραστάσεις επιτυχία...

Nënshtetësia e emigrantëve

Nënshtetësia e emigrantëve
Ardi Stefa
Dikush më shkruante në blogun tim se njëri nga themelet e racizmit është frika e ndryshimit apo e shpërbërjes kulturore të një populli. Isha dakort me të. Disa njerëz, natyrisht të kulturuar kultivojnë frikën, për të peshkuar në ujëra të turbullta. Sidomos politikanët e ekstremit të djathtë, por edhe klerikët, të cilët në emër të patriotizmit dhe fesë, anatemojnë gjithçka që u duket se i kërcënon.
Natyrisht, nuk bëj pjesë në kategorinë e “antiracistëve profesionistë”, as edhe në kategorinë e “të shqetësuarve të përhershëm e profesionistë”
Dëgjoj gjatë gjithë këtyre ditëve debatet, por edhe shkrimet të cilat marrin shkas nga paraqitja në parlament e projektligjit për nënshtetësinë e emigrantëve. Po të dëgjosh Karaxhaferrin dhe Mitropolitin e Selanikut, Anthimon, duket se rreziku që i kërcënon grekët dhe Greqinë është me shifra. Janë 500.000 emigrantë që do të bëhen grekë, ose 1 milion, të cilët do të trondisin e do të shkulin nga themelet Greqinë. Sipas Karaxhaferrit për 40 vjet në Greqi, grekët e kulluar do të jenë minoritet në vendin e tyre!...
Dhe këta drejtues e “liderë” kaq të kulturuar, të cilët udhëheqin e drejtojnë disa qindra- mijëra njerëz, injorantë e të mbushur me urrejtje, të cilët i dëgjojnë, i besojnë e i ndjekin verbërisht!...
Dhe kështu, padituria bëhet element shfrytëzimi. Kultivohet frika. Dhe frika lind racizmin...
Karaxhaferri dhe Anthimo, si edhe deputetë të Demokracisë së Re, deklarojnë në tempujt e demokracisë dhe të tolerancës se nënshtetësia e emigrantëve është kërcënim.
Por që nënshtetësia e fëmijëve të emigrantëve të lindur në Greqi të jetë kërcënim do të thotë se grekët nuk janë ata që janë, por janë një familje e përbërë “racore” me afërsi “biologjike”.
A e besojnë vallë të gjithë ata që thonë se kanë lindur nga prindër grekë, të cilët u lindën edhe ata nga prindër grekë, të lindur nga fgjyshër e stërgjyshër grekë..., e kështu me radhë deri në epokën e Luftës së Trojës, a e besojnë vallë se i njohin mirë, me rrënjë e dhëmballë, me pemë gjenealogjike gjyshin e gjyshen e tyre, stërgjyshërit?...
Asnjëri prej tyre nuk ka paraardhës arvanitas, sllavë, apo lindorë?...
Dhe sidomos në një rajon ku janë përzier racat këtu e shekuj të tërë!...
Natyrisht që grekët nuk janë një populli pastër e i kulluar për nga pikëpamja racore, pasi një popull i tillë nuk ekziston. Nënshtrimi etnik është rezultat i ideologjisë dhe jo i biologjisë. Nuk është afërsia e “gjakut”, është dëshira e të qenit e të përkiturit në komunitetin politik që është kombi-shtet grek.
Kështu u bënë grekë grekët, ashtu siç u bënë edhe kombet e tjera në Mesdhe, një pikë ku u takuan kulturat më të lashta, me pothuajse të gjitha kulturat më të reja, ashtu si edhe në Ballkan, ku të gjitha shtetet që u ngritën ishin multietnike.
Prandaj përralla nacionaliste e epokave të tjera për atdheun që një ditë të bukur u zgjua nga gjumi, si një princeshë e fjetur dhe kështu u krijua Greqia, në mos dëshmon për padituri të atyre që thashë më lart, është e rrezikshme.
Është kërkesa për të fituar “pastërtinë racore”!
Një gjë e tillë ndodhi nga 1933 deri në 1945.
Atëherë kur politika pro “pastërtisë së racës e atdheut”, e vrau princeshën e fjetur gjermane dhe e ktheu atë në Frankenshtajn.
Dhe ky përbindësh, ky Frankenshtajn, endet ende si dordolec akoma edhe sot i frikshëm për të gjithë...
Dhe në fund të kësaj SMS-je, paksa të gjatë, gjej vend të përgëzoj kryeministrin grek, Papandreu, i cili, pa pyetur për koston politike, deklaroi në Parlament se “Grek edhe lind, edhe bëhesh!”...

Dielmat e rikthimit

Dielmat e rikthimit
Ardi Stefa
Përpara disa javësh, në miku im, i cili është lart në strukturat e një partie të madhe politike në Shqipëri, më bëri ftesën “zyrtare” që të rikthehesha edhe një herë në politikë. Natyrisht edhe në Shqipëri.
Ftesa pasohej nga disa elozhe për figurën time të pastër politike, idealizmin dhe idetë e vitit 1990, të cilat nuk i tradhtova. Natyrisht, që theksohej fakti që Shqipëria kishte nevojë për figura të pasta e të pakompromentuara, intelektualë e patriotë, të cilët do të çonin më tej imazhin dhe do të plotësonin prespektivën europiane të Shqipërisë. Mjaft që të rikthehesha...
Një rikthim, sipas asaj që më shkruante nënkuptonte një punë të mirë në Shqipëri, me perspektivën e një karriere të kënaqshme politike, si edhe premisat për të pasur edhe “pushtet ekonomik e social”...
Nuk e fsheh se ideja e rikthimit në Shqipëri ka kohë që më vërtitet në kokë, tashmë kur jemi në të dyzetat dhe perspektiva e jetës sonë në emigrim është e zymtë dhe jetesa kufizohet vetëm tek sigurimi i mirëqenies së përditshme.
Natyrisht që një rikthim në Shqipëri është joshës, sidomos kur shoqërohet nga garancira për pasuri, punë e pushtet...
E mendova për disa ditë, ndërkohë që mesazhet nga miku im “bashkëluftëtar” i “Dhjetorit e shkurtit 1990-‘91” vazhdonin.
Ndërkohë miq të tjerë më thoshin të kthehesha, shumë të tjerë më këshillonin të mos kthehesha, pasi do të humbisja shumë në karakter, personalitet e moral. Derisa më erdhi një e-mail nga shoku im më i ngushtë në Shqipëri, i cili me një postulat të Gandit më bindi plotësisht që të mos i rikthehem “politikës”.
Postulati i Gandit ishte: “Rrënjët e dhunës: “Pasuri pa punë. Dije pa karakter. Tregti pa moral. Shkencë pa humanizëm. Lavdi pa sakrifica. Politikë pa principe”.”
Ky postulat është ai që fare mirë përcakton e karakterizon jetën shqiptare, sociale, politike, ekonomike e kulturore, pavarësisht se Gandi nuk e shkruajti për ne.
Merrini dhe analizojini një për një pjesët e postulatit dhe do të kuptoni shumë më mirë politikën e sotme shqiptare. Një jetë politike agresive, një jetë shoqërore e dhunshme. Një mungesë absolute e dialogut ndërmjet forcave politike, vetë njerëzve, e shoqërisë në përgjithësi…
Solla ndër mend ato ç’ka shikoja gjatë qëndrimit tim të herëpashershëm në atdhe: Njerëz me fytyra e sy tragjikisht mediokre, bashkëkombës që nuk dinë më se çfarë kuptimi ka jeta e tyre në Shqipëri, njerëz që e kanë humbur tashmë shpresën, që dëgjojnë qysh kur lindën e përgjatë gjithë jetës së tyre të njëjtën gjë në trajta të ndryshme...
Dhe ti duke u endur si nëpër tym në këtë mëdyshje, ndien se nuk ke më asnjë lidhje me bashkëkombësit e tu...
Dhe pikërisht kjo gjendje ka sjellë mbizotërimin e pesimizmit politik e social, pesimizmit për të ardhmen, skepticizmit, pasigurisë në gjithë shoqërinë e jetën politike, sociale e ekonomike. Ngërçi aktual politik ka rritur pasigurinë; besueshmëria ndaj institucioneve të shtetit është zero; besueshmëria ndaj politikanëve vazhdon të jetë nën nivelin zero; efikasiteti i institucioneve të shtetit bëhet gjithnjë e më i vështirë.
Politika konfliktuale shqiptare prodhon përditë pesimizëm. Një politikë që prodhon pesimizëm, fillimisht i ndrydh shpresat dhe nëse vazhdon gjatë, ajo vret jo pak prej tyre, derisa vret vetë demokracinë, pasi më parë ka vrarë ëndrrën për demokraci. Një politikë me shpresa të ndrydhura apo të vrara është një politikë që i vetëprodhon dhe i ruan dështimet e saj.
Dhe unë për asnjë çast nuk do të doja të isha pjesëtar aktiv i një politike të tillë. Ndoshta pozicioni im i tanishëm “Ex katedra” është komod, pasi është e lehtë që të flasësh e kritikosh duke qenë jashtë valles, por edhe ata që duket se janë brenda valles, janë vetëm brenda saj, duke e hedhur vallen ose për njërën forcë, ose për forcën tjetër politike, pa zgjedhur rrugën e mesme, e cila do t’i hapte derën dialogut.
...Dialogut politik e social. Dhe jo debatit banal e të marrëzishëm, me epitete, deklarata e antideklarata, që ushqejnë mungesën e shpresës e perspektivës, pesimizmin dhe dhunën...
Dikush ka thënë se shqiptarëve iu mjafton marrëzia e tyre për të plotësuar mungesën e dialogut, por kjo nuk është e vërtetë. Historikisht dialogu i shqiptarëve ishte e është i mbështetur në disa të vërteta të rreme. Shqiptarët mundet e kam bindjen se në kushte të tjera do të dinin të dialogonin e të merreshin vesh për të mirën e të ardhmen e tyre. Shembull janë ata qindra shqiptarë nëpër botë, që kanë bërë karrierë, shkencore, akademike, ekonomike, e politike në disa raste në mbarë botën, ku ndërtuan jetën e tyre...
Por këta, janë të “tepërt” për politikën aktuale shqiptare...

Në pamje të parë... dhuna!

Në pamje të parë... dhuna!

Mos u streso, jeta është e bukur, buzëqeshni, kështu duhet, pendohuni, “Ati ynë që je në qiell...”, pastërtia është gjysma e fisnikërisë, duhanin dëmton seriozisht shëndetin, ndalohet kthimi i menjëhershëm, një dhe një bëjnë dy, ndero babanë dhe nënën tënde, respekto më të moshuarit, mos u bëj të tjerëve atë që nuk duan të të bëjnë, mbipesha të shkurton jetën, kujdes si flet, është detyra jote, mëngjesi është vakti më i rëndësishëm i ditës, gruaja plotësohet vetëm me lindjen e fëmijëve, mos tradhto bashkëshortin/en, drejtim i detyruar, telefono tani, madhësia e... nuk ka asnjë rëndësi, idetë e bukura janë idetë e mëdha, e përshtatshme për të gjithë, koha është mjekimi më i mirë, jetoje jetën tënde, nuk arrij, dhjami të bllokon arteriet, lirojuni të moshuarve vendin në autobus, përqindje stabël e kredisë, 80-65-80, historia na mëson, kur dëgjon “rregull”, mish njeriu vjen erë, molla nën mollë do të bjerë, ç’do të thonë të tjerët?, nuk mundem do të thotë nuk dua, i papërshtatshëm për moshat nën 18 vjeç, këtu i thonë Ballkan, ndalohet parkimi, një mollë në ditë doktorit i thotë: IK!, betohu, ferri janë të tjerët, qeni është miku më i mirë i njeriut, mos ëndërro gruan e tjetrit, duaj ata që ke pranë, edukatë e shëndoshë seksuale, fëmijët janë lumturi, mendoj pra ekzistoj, profilaktikët parandalojnë transmetimin e sëmundjeve seksuale, mos gjyko që të mos gjykohesh, kur të bien me shpullë kthehu dhe faqen tjetër, je filani dhe quhesh, heshtja është flori, destinacioni i njeriut është vazhdimësia e llojit, këshillohet konsumimi përpara datës..., profilaktikët parandalojnë shtatzaninë e padëshiruar në masën 97%, mësoje një zanat dhe le të mos të të hyjë në punë për momentin, impotent, homoseksual, secili meriton fatin që ka, e ke gabim dhe e ti e di, të parët fitojnë- të dytët janë gjithmonë të dytët, guximtarët fitojnë, asnjë gabim nuk pranohet pas largimit nga arka, koha është para, arti të nge moralin, kur do me të vërtetë diçka Universi komploton në favorin tënd, dhe meqë problemi më i madh i botës është se idiotët janë të mbushur me vetëbesim dhe gjenialët të mbushur me dyshime, vazon me lule që e sheh në të majtë të shkallëve kur ngjitesh, do ta shohësh në të djathtë kur të zbresësh.
Pak a shumë kështu jetuan ata mirë dhe ne më mirë...
Hajt, pra: Gëzuar!...

Copyright: A. Stefa