Një variant modern i mitit të Sizifit
(Elegji dhe jo vetëm për emigrantët...)
Perënditë e kishin dënuar Sizifin të ngjiste pa pushim në majë të një mali një shkëmb të madh, nga ku guri rrokullisej vetvetiu, sapo kapte majën. Perënditë kishin gjykuar me të drejtë se nuk ka ndëshkim më të tmerrshëm se puna e padobishme dhe e pashpresë.
Po t’i besojmë Homerit, Sizifi ishte njeriumë i ditur mes të vdekshmëve. Sipas një varianti tjetër ai tërhiqej nga zanati i cubit. S’besoj se këtu ka ndonjë kontradiktë. Mendimet se përse Sizifi u dënua të bënte një punë të padobishme përjetësisht në Ferr, janë nga më të ndryshmet. E akuzojnë për mendjelehtësi dhe sfidë ndaj Perëndive. E akuzojnë për tradhti dhe mosbindje. Për vrasjen e fëmijëve të vet dhe shkeljen e “kontratës” për kthimin nga bota e përtejme për të ndëshkuar të shoqen, dhe preferencën e tij për “botën e të gjallëve”.
Natyrisht që Sizifi është njeriu, heroi absurd. Është i tillë si për vuajtjet edhe për pasionet e tij. Përçmimi për perënditë dhe kërkimi i diçkaje të re, më të mirë, urrejtja e vdekjes dhe pasioni për jetën, bënë që të vuajë një çmim të paparë ku e gjithë qenia përpiqet të mos përfundojë asgjë. Ky është çmimi që duhet paguar për pasionet dhe ëndrrat e kësaj bote...
Asgjë nuk thuhet për Sizifin e “jetën” e tij në Ferr. Mitet janë bërë për të ndezur imagjinatën. Tek Miti i Sizifit shohim veçse përpjekjet e trupit të tendosur për të ngjitur një shkëmb, i cili rrokulliset poshtë dhe për t’ju ngjitur pambarim një të përpjete.
Tek miti, ndoshta mundet të shihet fytyra e ngërdheshur, faqen e mbështetur tek shkëmbi, shpatullën nën gurin e rëndë tek e shtyn, këmbën që e mban, dy duart që e mbërthejnë, sigurinë njerëzore të dy duarve plot baltë. Në mbarim të kësaj përpjekjeje të gjatë, të kufizuar nga hapësira pa qiell dhe koha pa thellësi, qëllimi arrihet. Atëherë, Sizifi që s’ka mundur të mbushet me frymë lehtësimi, shikon gurin që në pak sekonda rrokulliset drejt botës së poshtme, nga ku duhet të ngjitet përsëri në majë.
Sizifi zbret përsëri poshtë. Pikërisht, gjatë zbritjes, gjatë kthimit poshtë, është interesante dhe na intereson Sizifi. Një fytyrë që ndodhet e lodhet aq pranë gurëve, është kthyer në një gur vetë. E shoh këtë njeri të zbresë me hap të rëndë e frymëmarrje po kaq të rëndë e të shpeshtuar drejt vuajtjes së pafund. Kjo orë është si frymëmarrje dhe përsëritet po me aq siguri sa edhe fatkeqësia e tij, është ora e ndërgjegjes.
Në çdonjërin nga këto çaste, kur ai zbret nga maja dhe zhytet në strofkat e Perëndive, ai qëndron mbi fatin e vet. Është më i fortë se shkëmbi që ngjit e ngjit pafundësisht.
Ndoshta, dikur Sizifit duke ngjitur shkëmbin, do t’i ndodhë diçka e paparashikuar. Shkëmbi do të ngecë në një guralec dhe nuk do të zbresë më poshtë, ashtu siç kishin vendosur Perënditë dhe ishte paracaktuar nga Fati.
Sizifi ndoshta tashmë ka mundësi të shlodhet, të “jetojë” i kënaqur në Ferrin e vet. Fati u përmbys, perënditë u sfiduan. Ndoshta tani ai është i lumtur, jeta e tij ndryshoi dhe gjithçka, ashtu siç mundet ai ta dinte, ta dinim apo imagjinonim edhe ne të tjerët, u përmbys. Shkëmbi ngeci në majë. Qëllimi u arrit.
Por përsëri Sizifi nuk është i lumtur. Perënditë ai i ka sfiduar dhe do të vazhdojë t’i sfidojë përjetësisht. Qëllimi i sfidës nuk është përmbushja e misionit të ngjitjes së shkëmbit në majë të malit dhe tek të qenit pastaj i shlodhur, i qetë, pa bërë asgjë. Qëllimi është sfidimi i përjetshëm i Perëndive. Qëllimi është sfida e përjetshme, mosbindja, mosnënshtrimi.
Aty qëndron absurdi, aty qëndron lumturia. Aty qëndron gëzimi i heshtur i Sizifit. Fati është diçka që i përket atij, që i nënshtrohet atij.
Ç’duhet të bëjë Sizifi. Ta lerë shkëmbin të ngecur tek guraleci dhe të shijojë “lumturinë”?...
Jo. Sizifit nuk ka ç’i duhet një lumturi e tillë? Ndaj edhe ai heq me një të rënë të gishtit guralecin dhe e lë shkëmbin të rrokulliset poshtë. Dhe zbret i “lumtur” ta ngjisë e ta ringjisë përjetësisht në majë atë shkëmb.
Me shpresën dhe dëshirën e heshtur brenda vetes, që sfida e tij të jetë mësim për të tjerët si ai, por edhe për perënditë...
Dhe Sizifi vazhdon e vazhdon në përjetësi të ngjisë e ringjisë shkëmbin në majë të malit, ashtu si mijëra e mijëra, miliona emigrantë përshkojnë rrugën e tyre të mundimshme të ngjitjes së shkëmbit të legalizimit që s’dashka e s’dashka të qëndrojë ndonjëherë në majë të malit.
Si Sizifi, emigrantët sfidojnë “dënimin” që u është dhënë, me shpresën se dikur shkëmbi që ata ngjisin kaq vite, nuk do të rëndojë më në shpatullat e fëmijëve e nipërve të tyre...
(Elegji dhe jo vetëm për emigrantët...)
Perënditë e kishin dënuar Sizifin të ngjiste pa pushim në majë të një mali një shkëmb të madh, nga ku guri rrokullisej vetvetiu, sapo kapte majën. Perënditë kishin gjykuar me të drejtë se nuk ka ndëshkim më të tmerrshëm se puna e padobishme dhe e pashpresë.
Po t’i besojmë Homerit, Sizifi ishte njeriumë i ditur mes të vdekshmëve. Sipas një varianti tjetër ai tërhiqej nga zanati i cubit. S’besoj se këtu ka ndonjë kontradiktë. Mendimet se përse Sizifi u dënua të bënte një punë të padobishme përjetësisht në Ferr, janë nga më të ndryshmet. E akuzojnë për mendjelehtësi dhe sfidë ndaj Perëndive. E akuzojnë për tradhti dhe mosbindje. Për vrasjen e fëmijëve të vet dhe shkeljen e “kontratës” për kthimin nga bota e përtejme për të ndëshkuar të shoqen, dhe preferencën e tij për “botën e të gjallëve”.
Natyrisht që Sizifi është njeriu, heroi absurd. Është i tillë si për vuajtjet edhe për pasionet e tij. Përçmimi për perënditë dhe kërkimi i diçkaje të re, më të mirë, urrejtja e vdekjes dhe pasioni për jetën, bënë që të vuajë një çmim të paparë ku e gjithë qenia përpiqet të mos përfundojë asgjë. Ky është çmimi që duhet paguar për pasionet dhe ëndrrat e kësaj bote...
Asgjë nuk thuhet për Sizifin e “jetën” e tij në Ferr. Mitet janë bërë për të ndezur imagjinatën. Tek Miti i Sizifit shohim veçse përpjekjet e trupit të tendosur për të ngjitur një shkëmb, i cili rrokulliset poshtë dhe për t’ju ngjitur pambarim një të përpjete.
Tek miti, ndoshta mundet të shihet fytyra e ngërdheshur, faqen e mbështetur tek shkëmbi, shpatullën nën gurin e rëndë tek e shtyn, këmbën që e mban, dy duart që e mbërthejnë, sigurinë njerëzore të dy duarve plot baltë. Në mbarim të kësaj përpjekjeje të gjatë, të kufizuar nga hapësira pa qiell dhe koha pa thellësi, qëllimi arrihet. Atëherë, Sizifi që s’ka mundur të mbushet me frymë lehtësimi, shikon gurin që në pak sekonda rrokulliset drejt botës së poshtme, nga ku duhet të ngjitet përsëri në majë.
Sizifi zbret përsëri poshtë. Pikërisht, gjatë zbritjes, gjatë kthimit poshtë, është interesante dhe na intereson Sizifi. Një fytyrë që ndodhet e lodhet aq pranë gurëve, është kthyer në një gur vetë. E shoh këtë njeri të zbresë me hap të rëndë e frymëmarrje po kaq të rëndë e të shpeshtuar drejt vuajtjes së pafund. Kjo orë është si frymëmarrje dhe përsëritet po me aq siguri sa edhe fatkeqësia e tij, është ora e ndërgjegjes.
Në çdonjërin nga këto çaste, kur ai zbret nga maja dhe zhytet në strofkat e Perëndive, ai qëndron mbi fatin e vet. Është më i fortë se shkëmbi që ngjit e ngjit pafundësisht.
Ndoshta, dikur Sizifit duke ngjitur shkëmbin, do t’i ndodhë diçka e paparashikuar. Shkëmbi do të ngecë në një guralec dhe nuk do të zbresë më poshtë, ashtu siç kishin vendosur Perënditë dhe ishte paracaktuar nga Fati.
Sizifi ndoshta tashmë ka mundësi të shlodhet, të “jetojë” i kënaqur në Ferrin e vet. Fati u përmbys, perënditë u sfiduan. Ndoshta tani ai është i lumtur, jeta e tij ndryshoi dhe gjithçka, ashtu siç mundet ai ta dinte, ta dinim apo imagjinonim edhe ne të tjerët, u përmbys. Shkëmbi ngeci në majë. Qëllimi u arrit.
Por përsëri Sizifi nuk është i lumtur. Perënditë ai i ka sfiduar dhe do të vazhdojë t’i sfidojë përjetësisht. Qëllimi i sfidës nuk është përmbushja e misionit të ngjitjes së shkëmbit në majë të malit dhe tek të qenit pastaj i shlodhur, i qetë, pa bërë asgjë. Qëllimi është sfidimi i përjetshëm i Perëndive. Qëllimi është sfida e përjetshme, mosbindja, mosnënshtrimi.
Aty qëndron absurdi, aty qëndron lumturia. Aty qëndron gëzimi i heshtur i Sizifit. Fati është diçka që i përket atij, që i nënshtrohet atij.
Ç’duhet të bëjë Sizifi. Ta lerë shkëmbin të ngecur tek guraleci dhe të shijojë “lumturinë”?...
Jo. Sizifit nuk ka ç’i duhet një lumturi e tillë? Ndaj edhe ai heq me një të rënë të gishtit guralecin dhe e lë shkëmbin të rrokulliset poshtë. Dhe zbret i “lumtur” ta ngjisë e ta ringjisë përjetësisht në majë atë shkëmb.
Me shpresën dhe dëshirën e heshtur brenda vetes, që sfida e tij të jetë mësim për të tjerët si ai, por edhe për perënditë...
Dhe Sizifi vazhdon e vazhdon në përjetësi të ngjisë e ringjisë shkëmbin në majë të malit, ashtu si mijëra e mijëra, miliona emigrantë përshkojnë rrugën e tyre të mundimshme të ngjitjes së shkëmbit të legalizimit që s’dashka e s’dashka të qëndrojë ndonjëherë në majë të malit.
Si Sizifi, emigrantët sfidojnë “dënimin” që u është dhënë, me shpresën se dikur shkëmbi që ata ngjisin kaq vite, nuk do të rëndojë më në shpatullat e fëmijëve e nipërve të tyre...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου