Respekti është si tangoja: Duhen dy që të kërcehet!

Respekti është si tangoja: Duhen dy që të kërcehet!
Ardi Stefa

Për të shkruar rreshtat e mëposhtëm u bë shkas një shprehje që lexova në një gazetë greke: “Në vendin ku ke vendosur të hedhësh rrënjë, duhet të respektosh flamurin e saj, vendasit, natyrën e saj!”
E vërtetë! Natyrisht që është e vërtetë!
Respekti i emigrantëve për vendin ku vendosën të jetojnë, të punojnë, të hedhin rrënjë; respekti për flamurin, natyrën, është më se i qartë. Në shumicën e tyre emigrantët jetojnë e punojnë ndershmërisht, paguajnë taksat e u binden ligjeve e rregullave, shpesh herë pa bërë zë, edhe pse disa herë u duken të padrejta.
Megjithatë emigrantët janë mësuar t’i respektojnë vendasit, flamurin e fenë e tyre.
Pyetja qëndron se sa i respektojnë emigrantët vendasit. Sa i respekton emigrantët vendi, të cilin ata përzgjodhën për të hedhur rrënjë!
Përgjigjia është me tre fjalë: Pak ose aspak!
Sepse kërkohet që emigrantët të respektojnë vendin që përzgjodhën për atdheun e tyre të dytë, por atdheu i tyre i dytë sa i respekton?
Sa i respekton kur ligjet për “vendasit e rinj” janë gjysmake, ose në rastin më të keq nuk janë pro tyre?
Sa i respekton “vendasit e rinj” kur i lë për vite me radhë pa dokumenta, me një liridalje për çdo rast festash fetare, apo leje vjetore?
Sa i respekton kur vazhdon t’i shohë emigrantët si të huaj, si mish çiban në trup të Greqisë, që i vjedh, i poshtëron, i le si qytetarë të kategorisë së dytë?
Kërkon të të respektojnë si atdhe të dytë, kur ti si atdhe i dytë as i përfill, nuk u jep të drejtën më elementare: Atë të lëvizjes së lirë, të të qenit i barabartë në shanse, përpara ligjit, përpara konkurimit në tregun e punës...
Klima e mirëkuptimit dhe adaptimi pa diskutim i disa udhëzimeve të BE nuk e ngrenë e as e revizionojnë detyrimisht kulturën politike dhe ligjore të vendit që u përzgjodh prej emigrantëve për të jetuar e punuar ndoshta përgjithmonë. Qëndrimi i ligjvënësit dhe i opinionit publik grek është se emigrantët na kanë nevojë më tepër se ç’i kemi ne nevojë. Ky konceptim çon në atë që delikatesa dhe ndërhyrja ligjore greke të përfundojë dhe të mbarojë në disa masa filantropike dhe në dhënien e disa të drejtave themelore, siç janë barazia dhe siguria sociale.
Janë të njohura tashmë pasojat pozitive të hyrjes së emigrantëve në rigjenerimin e ekonomisë greke, në “furnizimin” e tregut të punës me një fuqi punëtore të aftë, në moshë të re dhe të paguar ulët; në mbështeten demografike të provincave e të periferive të Greqisë, të cilat kërcënohen me një braktisje totale nga vendasit, në lehtësimin e familjeve greke, të cilat tashmë gjejnë persona që të kujdesen për prindërit e moshuar e fëmijtë e mitur.
Por kërcënimi më i madh buron nga ajo që të mos kuptojnë se këta qytetarë, vendas të rinj, do të mundet të përbënin pjesën më dinamike të shoqërisë greke. Emigrantët në shumicën e tyre dëshmojnë nivele tepër të larta të lëvizjes e të ngjitjes sociale, konkurrencës, janë të dëshiruar për një të ardhme më të mirë, arsimojnë fëmijtë e tyre dhe u mësojnë që të respektojnë e t’u binden ligjeve të shtetit ku kanë emigruar, duke synuar në të njëjtën kohë pjesëmarrjen e tyre aktive në kolonat më kryesore të ngritjes së atdheut të tyre të ri.
Këta njerëz mundet që të bëjnë mrekullira, mjafton që të mos injorohet prej vendasve përpjekja e tyre për t’u integruar në shoqëri dhe të ndihen se i përkasin këtij vendi. Le të mos vazhdojnë që t’i pengojnë e t’u ndalojnë që të identifikohen me interesat e përbashkëta dhe bindjet kolektive. Kërcënimi më i madh është që të provohet në praktikë e ashtuquajtura profeci e ekstremistëve të djathtë: “Nuk do të bëhesh kurrë grek, o shqiptar!”. Por sa janë “shqiptarë” për Greqinë dhe sa “të huaj” janë për Shqipërinë fëmijtë e 500.000 emigrantëve shqiptarë që jetojnë sot në Athinë?”
Në një mënyrë absurde, qëndrimi jo elastik i shoqërisë greke, çoi në një klimë të helenizimit të menjëhershëm dhe të asimilimit vullnetar të nxënësve të huaj. Është e kuptueshme që këta të fundit të duan të hedhin nga kurrizi i tyre shenjën e pakicës, të më të ulëtit, të të ndryshmit. Megjithatë kjo procedurë është e dhimbshme për krenarinë e tyre dhe gjithmonë ekziston rreziku që në një të ardhme, një pakicë e vogël të zgjedhë një rrugë tjetër e të kthehet kundër një shumice shtypëse, e cila as nuk i pranon (integron) e as dëshiron që t’i asimilojë.
Në Greqi modeli monopolist i asimilimit të detyrueshëm, gjithherë mbizotëronte kundrejt shembullit europian të integrimit të butë. Ky është një shembull që dëshmon për realitetin social grek, të cilët dëshirojnë që grekët të mos ndryshojnë, por të jenë (siç besojnë e mendojnë) bërthama e kulturës dhe e civilizimit. Çështja qëndron në atë, që të izolohen ata që luftojnë kundër asimilimit dhe sabotojnë nevojën e emigrantëve për të pasur një periudhë tranzitore, ku idenditeti dhe destinacioni i tyre të shndërrohen drejt helenizmit.
Një idenditet grek, në të cilën origjina etnike dhe bindjet fetare, përbëjnë një ndjenjë emotive, herët ose vonë do të shuhet me kalimin e kohës. Arsyeja e vetme e shqetësimit për ekzistencën e emigrantëve, prej të cilëve kërkon respekt, buron nga pasiguria e vetë grekëve, e cila izolon e lë mënjanë të ndryshmen, edhe atëhere kur kjo e ndryshme lufton që të bëhet një me të.
Këto i thosha mikut tim, i cili banon në Aspropirgo. Dhoma e tij e thjeshtë, e përkohshme, me pak plaçka. Më të domosdoshmet. Një frigorifer, një televizor, një dollap me ca pak tesha, një tryezë portative me karrige plastike, një shtrat e disa orendi tepër të thjeshta. Të gjitha lehtësisht të transportueshme në kërkim të ndonjë banese tjetër, në kërkim të ndonjë pune tjetër, në kërkim të ndonjë vendi tjetër.
Banesa e mikut tim tregonte se ai, megjithëse kishte mbi dhjetë vjet në Greqi, nuk kishte rrënjë...
Nuk kishte zënë rrënjë.
Ia thashë. Ia thashë këtë gjë, duke i theksuar se megjithëse mua më pëlqen të udhëtoj e të njoh vende të reja, më pëlqejnë gjithashtu edhe rrënjët. Dua të zë rrënjë diku...
E pranoi dhe më tha se edhe ai donte të zinte diku rrënjë, por deri tani nuk kishte mundur. Edhe se s’kishte pasur mundësi, edhe se kishte dashur gjithmonë të kthehej, por edhe se..., as ai vetë nuk dinte ta shpjegonte...
Dhe vazhdonte të ngelej ashtu siç e kisha gjetur unë në dhomën modeste, i vetëm, i përkohshëm...
Dhe mua m’u kujtua se përpara disa vjetësh kisha botuar një shkrim në gazetë për përkohshmërinë e shqiptarëve, e cila nuk ishte edhe aq përkohshmëri. Dhe m’u kujtua se kisha sjellë edhe një shembull nga një artikull i një gazetarit grek, i cili përpara 40 vjetësh kishte bërë një reportazh me emigrantët grekë në SHBA. Kishte biseduar me ta, i kishte pyetur nëse do të ktheheshin ndonjëherë në Greqi dhe prej tyre kishte marrë përgjigjen e prerë se dita e kthimit të tyre ishte shumë e afërt. Bile ata i kishin treguar edhe bagazhet që kishin të gatshme në ndonjë cep të shtëpive të tyre, disa rroba, ndonjë frigorifer, ndonjë sobë elektrike, televizor, etj… Pas rreth 30 vjetësh i njëjti gazetar u gjend përsëri në qytetin amerikan. Deshi të përfundonte reportazhin e nisur vite më parë. U interesua të takonte ata emigrantë, me të cilët kishte biseduar gjatë zhvillimit të reportazhit të parë. Dhe i takoi. Ata jo vetëm që nuk ishin kthyer në Greqi, por ose s'kishin ndërmend të ktheheshin, ose i qëndronin idesë së parë. Shkoi edhe në shtëpitë e tyre dhe u befasua: bagazhet ishin ende në vendin e tyre, në një cep. Ishin aty rrobat, kujtimet, vetëm televizorët e pajisjet elektrike kishin ndryshuar, ishin bërë më moderne…
Dhe përsëri i rikthehem shprehjes së fillimit: “Në vendin ku ke vendosur të hedhësh rrënjë, duhet të respektosh flamurin e saj, vendasit, natyrën e saj!”
Por respekti është si tangoja: Duhen dy që të kërcehet!
Vendasit dhe emigrantët!